Een schitterende ode aan een zeereis
Amerikaanse hervertelling van de Griekse mythe over Jason en Medea.
De eerste roman die ik van David Vann las, was Caribou Island. Het verhaal speelt in het donkere Alaska en ik werd er niet vrolijk van, temeer daar ik het verhaal wat rommelig vond. Het tweede boek dat ik van hem las, Aquarium, was totaal anders en vond ik prachtig. Het lezen van zijn derde boek liet me sprakeloos achter: hoe prachtig alles verwoord! De zeereis alleen al, met het geklots van de zee tegen een houten boot en de sterrenhemel als mysterieus gewelf over de aarde. De titel zegt het al: geen rechttoe rechtaan zinnen, maar een poëtisch geheel; een Griekse mythe opnieuw verteld.
Stel je Jason voor, die zich met zijn Argonauten, Medea en het Gulden Vlies (dat hij dankzij Medea heeft weten te stelen in Colchis), over de zeeën naar huis spoedt, om daar het koningschap te aanvaarden. De houten boot Argos, krakend en zuchtend, log en lui, de zee, nee, helemaal niet altijd zo prachtig Grieks blauw, maar met alle kuren die je een water wezen kunt toedichten. Ten tijden dat de goden het voor het zeggen hadden: geen magisch realisme, maar pure godenstreken. Een vrouw temidden van mannen, verliefd, gehaat, onzeker en verbannen. Wat een schitterende manier om een zeereis te beschrijven! Voor alle zeelui en mensen die houden van reizen naar verre, vreemde streken, het onbekende tegemoet.
Jason, de Argonauten en Medea bereiken ongeschonden Iolkus, waar het verhaal de prachtige mijmeringen op zee verlaat en tempo gaat zetten, daar de teloorgang van de liefde tussen Jason en Medea is ingezet. Geen troon voor Jason, wel een slavenleven, twee zonen en Medea, hevig teleurgesteld dat ze hiervoor haar oude leven heeft opgezegd. Haar wraak is grimmig en raak, maar niet genoeg voor Jason, die geen bloed aan zijn handen wilt en zijn gezinnetje meeneemt naar Korinthe, waar hem een koninklijk onthaal wacht. Medea echter niet, haar gruweldaden zijn alom bekend en ze wordt verbannen.
Medea, godenkind en heks, meedogenloos, maar ook een vrouw die nooit van de echte liefde heeft geproefd. David Vann wilde haar als een echte vrouw neerzetten, een twijfelend, liefhebbend wezen. Het is alleen haar woede, die haar tot bovenmenselijke daden aanzet: een feeks, een kenau, een feministe. Het is Vann maar deels gelukt haar menselijk te maken, want met al wat ze doet, hadden we haar vanzelf tot een mythisch wezen verheven.
Rake woorden, ijle beelden van een oude wereld waar zowel goden als vijanden altijd op de loer lagen. Het was een waar genot om de mythe van Jason en Medea te herlezen in die prachtige woorden van Vann: een ode aan de ongrijpbare schoonheid van de Middellandse zee en aan de tijdloze verhalen over Griekse helden en goden.
David Vann – Klare Lucht Zwart (Bright Air Black, vert. Arjaan en Thijs van Nimwegen), De Bezige Bij 2017
Leestips
Van dezelfde auteur:
Heilbot op de maan
Caribou Island
Aquarium
Goat Mountain
Nog meer Griekse mythen herverteld:
Nathalie Haynes – De blik van Medusa
Jennifer Saint – Ariadne
Jennifer Saint – Elektra
Daniel Mendelsohn – Een odyssee
Pat Barker – De stilte van de vrouwen
Claire Heywood – Dochters van Sparta
Madeline Miller – Circe
Colm Toíbín – Het huis van de namen
Margaret Atwood – Penelope
Jeanette Winterson – Zwaarte
Victor Pelevin – De helm der verschrikking
Michel Faber – Het vuurevangelie
Ali Smith – Meisje ontmoet jongen
David Grossman – Leeuwenhoning
Jacqueline Zirkzee – Mykene
Barry Unsworth – De koningsliederen
Alessandro Baricco – De Ilias van Homerus
Madeline Miller – Een lied voor Achilles
Daniel Mendelsohn – Een odyssee