David Vann – Aquarium

It’s a family affair

Amerikaanse roman over een klein meisje wiens familie groter is dan ze denkt.

Het was de titel van het boek dat me deed besluiten wederom een boek van David Vann te lezen. Ik was niet juichend enthousiast over een van zijn vorige romans, Caribou Island, maar echt slecht was dat boek nu ook weer niet. Misschien was de setting van het koude, regenachtige Alaska voor mij te sobertjes. Het decor van een deel van zijn nieuwste boek is echter een kleurrijk stedelijk aquarium. Vissen kom je niet vaak tegen in een boek en dat maakte me nieuwsgierig. Ik kwam niet van een koude kermis thuis, want Aquarium is een prachtig boek.

Het verhaal wordt verteld door de 12-jarige Caitlin, die samen met haar moeder in een pover appartementje woont. Omdat haar moeder nog werkt wanneer de school is afgelopen, wacht Caitlin haar moeder op in het Aquarium, waar ze de vissen bestudeert. Op een dag spreekt een oude man haar aan en samen beginnen ze hun kennis over de vissen te delen.

Zie een vis voor je en probeer hem maar eens te beschrijven. Dat is niet zo makkelijk. Maar een goede schrijver weet daar wel iets van te maken, zeker wanneer je de vis kunt bekijken vanuit een kinderwereld. Het is prachtig hoe Caitlin de vissen beschrijft, zich eenvoudige dingen erbij afvraagt en haar eigen conclusies trekt. Ze vergelijkt hun leven met dat van haar, en de lezer kan niet anders concluderen dan dat Caitlin niet zo heel gelukkig is, want de vissen brengen haar aan het dromen over warme zeeën die een veilige haven vormen. Hoe zou het zou zijn om op de bodem van een zee te wonen? Caitlin wil het liefst verhuizen naar een land aan een warme oceaan.

Maar ze woont in een meer-dan-trieste buitenwijk van Seattle en haar ongeschoolde moeder, die keihard werkt in de haven, is – als ze al niet overwerkt – ’s avonds te moe om zich behoorlijk om haar dochter te bekommeren. Eigenlijk woont Caitlin dus ook in een aquarium, want veel anders krijgt ze niet te zien. Het is al een feest wanneer een nieuwe vriend van haar moeder af en toe hun huis aandoet, maar die man wil haar moeder niet met haar delen.

Haar nieuwe klasgenootje Shalini, met een huis vol Oosterse schatten, vormt wel een pad dat naar buiten, naar een grotere, onbekende wereld leidt. En dan ontmoet ze ook nog eens een vriend in het aquarium, ook al is het een oude man. Voordat Caitlin echter van al deze nieuwe vriendschappen en lichtpuntjes in haar leven kan genieten, barst de bom. Haar moeder kent de oude man uit het Aquarium en ze verbiedt Caitlin hem nog eens te zien. Vervolgens worden we een zeer lelijke wereld ingetrokken waarbij haat, niet verwerkte pijn en vergiffenis uit het verleden opborrelen.

Vann heeft nooit de donkere kanten van relaties geschuwd in zijn verhalen, en ook nu krijgt de lezer heel wat ellende voor de kiezen. Maar juist die prachtige vissen, waarbij Caitlin troost en dromen vindt, geven ook de luchtigheid aan dit verhaal, dat soms behoorlijk heftig is. Dat is het mooie wat boeken kunnen geven: ellende verpakken, maar ze relateren aan symbolen die de ellende in ieder geval voor de lezer wat verzachten. Aangrijpende woorden en dialogen, die zowel diep gaan als toch onderhouden. Petje af voor David Vann! Misschien dat ik zijn andere boeken nu toch ook maar ga lezen.

David Vann – Aquarium (Aquarium, vert. Arjaan en Thijs van Nimwegen), De Bezige Bij, 2015

Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Heilbot op de maan
Klare Lucht Zwart
Goat Mountain
Caribou Island
Over andere kinderwerelden:
Mitch Cullin – Getijdenland
Rachel Joyce – De dag dat de tijd stilstond
Georgina Harding – Wie zij was
Heftige relaties tussen een ouder en kind:
J.T. Leroy – Het hart is bedrieglijk
Keri Hulme – Kerewin
Een vissen-roman:
Richard Flanagan – Gould, een roman in 12 vissen