De achterkant van Zuid-Afrika
Zuid-Afrikaanse Roman over een professionele rouwer en het gewelddadige leven in de krottenbuurten.
Mooie, maar ook verontrustende Zuid-Afrikaanse vertelling over twee mensen uit hetzelfde dorp die hun geluk tussen het geweld van de grote stad zoeken. Het verhaal is geschreven volgens de pakkende Afrikaanse vertelstijl zoals ook Ben Okri en Moses Isegawa dat kunnen: vlot, verhalend, beeldend, met vleugjes humor en mystiek. Vooral het verhaal over de jeugd van Toloki en Noria, waarin de gaven van De Berg Vrouw, de smid Jwara en de zingende Noria staan beschreven, geven het verhaal een sprookjesachtig karakter.
Zuid-Afrika is een steeds populairdere vakantiebestemming aan het worden. Maar er staan slechts weinig mensen stil bij de achterkant van de Zuid-Afrikaanse samenleving in de grote steden. Niet alleen Zakes Mda, maar ook de Zuid Afrikaanse schrijver K. Sello Duiker heeft als een van de belangrijkste thema’s in zijn werk dit niet aflatende geweld.
Rouwer van beroep is zo’n hedendaags verhaal over het leven in de grote stad. Met zijn vele doden en begrafenissen geeft het boek een verontrustend beeld: geweld, geweld en nog eens geweld. Tussen neus en lippen door vertelt Zakes Mda over de onderling moordende oorlogen van verschillende Afrikaanse stammen, over de doden na onzinnige ruzies, over zinloos geweld in treinen, over de regering die de krottenwijken probeert te vernietigen. Kortom, over een van ’s werelds meest gewelddadige leefgemeenschappen. Zakes Mda heeft deze gegevens als een rode draad door het mooie verhaal van Toloki en Noria geweven, zonder dat het afbreuk doet aan het sprookjesachtige karakter van het verhaal.
Het verhaal zelf gaat over twee mensen die tussen het geweld en armoede proberen te overleven. Noria, die twee kinderen heeft verloren aan armoede en geweld, en die na een onkuis leven nu als een ‘zuster Teresa’ leeft. Toloki, die na hard werken toch nog een kunst heeft gevonden om van te leven: Professionele Rouwer, omdat zijn ogen mensen treurig maken.
Het is een curieus beroep dat hij zelf heeft uitgevonden, maar waar blijkbaar vraag naar is: Toloki heeft prachtig huilend gerouwklaag weten te ontwikkelen en de mensen geven hem wat ze willen. Hij had het opgegeven om in een krottenwijk te wonen, waar de politiek hem bleef lastigvallen, en woonde in de vele wachtlokalen van bus- en treinstations. Omdat hij zijn hele leven als lelijk eentje was betiteld, wordt hij overrompeld als Noria hem vraagt bij haar te komen wonen. Geheel verlegen trekt hij bij haar in, bij het meisje dat vroeger de mooiste en de meest besprokene van het dorp was, maar ook de ondergang van zijn vader betekende.
De herinneringen uit het dorp worden verteld vanuit het perspectief van ‘dorpelingen’, als een mythe. Het verhaal dat zich eigenlijk alleen van Kerst tot Oud & Nieuw afspeelt krijgt hierdoor een veel diepere dimensie.
In 1997 kreeg Rouwer van beroep de M-Net Book prijs. De in hart en nieren Afrikaanse Zakes Mda schrijft behalve romans ook poëzie, scenario’s voor film, tv en toneel, doet aan journalistiek, schildert en heeft een eigen studio voor muziekproductie. In al zijn werk toont hij een grote betrokkenheid met de sociale ontwikkelingen in zijn land.
Rouwer van beroep leest als een sprookje, een kerstvertelling, met als achtergrond het geweld van Zuid-Afrika. Deze zoet-zure combinatie maakt het boekje tot een prachtige roman: dromend en mensen moed in pratend, serieus en politiek aanklagend. Het zal geen lezer onberoerd achterlaten.
Zakes Mda – Rouwer van beroep (Different ways of dying, vert. Robert Dorsman) De Geus, 2004
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Het rode hart
De walvisroeper
Apartheid en het dagelijks geweld in Zuid-Afrika:
Damon Galgut – De belofte
K. Sello Duiker – Het stille geweld van dromen
Een boek dat speelt rond geweld in Oeganda:
Moses Isegawa – Abessijnse kronieken
Afrikaanse saga:
Maryse Condé – Segou
Over een fictieve stad en zijn krottenwijken:
Daniel Mason – Een ver land