Een turbulente driehoeksverhouding
Zuid-Afrikaans verhaal over een walvisroeper en een liefdeskind.
De vijfde roman van de Zuid-Afrikaanse Zakes Mda laat er geen gras over groeien: Zuid-Afrika is nog steeds een plek om te dromen, ondanks dat projectontwikkelaars oude culturele sporen proberen weg te wissen (Het Rode Hart) en ondanks dat de townships een bron van ellende zijn (Rouwer van beroep). Niet dat de hoofdpersonen in zijn laatste roman veel dromen. Zakes Mda schildert de rauwe realiteit van hun leven. Maar hoe reëel is hun leven?
Dat is de gave van Mda. Ondanks dat hij over het tegenwoordige Zuid-Afrika vertelt, over de problemen die het moderne leven met zich meeneemt, blijven zijn verhalen mythische krachten behouden. Ditmaal speelt het verhaal in Hermanus, de beste plek van Zuid-Afrika om walvissen te spotten. Maar wel tussen duizenden toeristen én natuurbeschermers die zich het lot van de walvis aantrekken.
De Walvisroeper is een eenzame man in Hermanus, die met zijn kelphoorn, een soort hoorn gemaakt van zeewier, de walvissen roept en laat dansen. Hij is als het ware zelfs verliefd geraakt op walvis Sharisha, met haar wratachtige zeepokken “even kenmerkend van vorm als het Driezustersgebergte in de Karoo”. Het verhaal begint ermee dat de Walvisroeper wacht op de terugkomst van Sharisha, die net als de meeste walvissen overwintert in de zuidelijke zeeën. Zijn enige toeverlaat is meneer Yodd, een wezen dat in een grot vol klipdassen woont. Aan hem biecht hij zijn gevoelens op: zijn angst dat Sharisha misschien onderweg wordt geharpoeneerd door de walvisvaarders.
Maar dan komt er toch een vrouw in het leven van de Walvisroeper: Saluni. Saluni loopt op hoge hakken en schuimt ’s nachts de kroegen van Hermanus af, op zoek naar gezelschap en drank. Maar iets trekt haar aan in de Walvisroeper. Ze stalkt hem net zolang totdat deze zwijgzame man de stilte tussen hen verbreekt en niet veel later trekt ze bij hem in.
Het kost Saluni tijd en moeite om helemaal door te dringen tot deze man die zijn leven in eenzaamheid doorbracht en elke dag macaroni met kaas eet. Wanneer Sharisha eindelijk terugkeert, heeft Saluni een probleem: de Walvisroeper doet niets liever dan op zijn kelphoorn spelen om Sharisha te bekoren.
De Walvisroeper heeft zijn dansende Sharisha, Saluni heeft echter ook een andere liefde: die voor de Verveelde Tweeling, twee engelachtige, zingende meisjes met stemmen van goud, maar die in hun naïviteit wel erg wrede spelletjes spelen.
Het pad van de liefde tussen de Walvisroeper en Saluni gaat dus niet over rozen. Vooral Saluni is een kruidje-roer-me-niet vol explosieve ingevingen, opmerkingen en levenslust. Haar grootste vijand is de drank, waarvan de Walvisroeper haar probeert af te houden.
De Walvisroeper is een prachtig liefdesverhaal over twee heel uiteenlopende karakters, die vertwijfeld moeite doen om zin aan hun leven te geven. De een verslaafd aan walvissen, de ander aan een tweeling en aan drank. Passie en jaloersheid wisselen elkaar in hoog tempo af, verdriet en vergeving meenemend in hun wendingen. Het is een sterke roman die tussen de kieren van modern Zuid-Afrika heen glipt naar een oudere wereld van haast mythische dieren en mensen die op hun eigen manier proberen te overleven.
Zakes Mda – De walvisroeper (The Whale Caller, vert. Robert Dorsman), De Geus, 2007
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Rouwer van beroep
Het rode hart
Walvissen in Zuid-Afrika:
Ingrid Winterbach – Roerige tijden
De mens en een relatie met dieren:
Yann Martel – Het leven van Pi
Meer walvisliteratuur:
László Krasznahorkai – De melancholie van het verzet
John Ironmonger – De dag dat de walvis kwam