Het lelijke eendje
Franse roman over een 12-jarig jongetje en zijn super intelligente familie.
Regelmatig komen we minderjarige vertellers tegen in de literatuur. Door hun nog vaak jeugdige naïviteit zorgen ze ervoor dat een verhaal over zware onderwerpen toch met een glimlach kan worden gelezen. De 9-jarige Jai (Djinn Patrouille op de Paarse Lijn van Deepa Anappara) laat de trieste wereld zien van kinderen in de Indiase sloppenwijken. De onbetrouwbare en 13-jarige vertelster Nelli (De dag dat mijn grootvader een held was van Paulus Hochgatterer) beschrijft een zwarte dag aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. De 12-jarige Profi (Panter in de kelder van Amos Oz) heeft duidelijk nog geen benul van de ernst van de situatie in zijn woonplaats Jerusalem.
Jonge vertellers worden ook vaak ingezet om het verhaal rond de dood van een geliefde wat luchtiger te maken. Zo heb je de twaalfjarige T.S. Spivet (De verzamelde werken van T.S. Spivet van Reif Larsen), die na de dood van zijn broer stiekem de trein neemt om in Washington een lezing te gaan geven. De negenjarige Oskar Schell (Extreem luid & ongelooflijk dichtbij van Jonathan Safran Foer) probeert op wel heel eigenwijze manier de dood van zijn vader te verwerken.
Camille Bordas presenteert ons de net 12 jaar geworden Isidore, een verlegen jongetje, op zoek naar zijn plek in een gezin dat bestaat uit een niet echt aanwezige moeder, de vaak en later voorgoed afwezige vader, drie zussen en twee broers. Het gezin woont in een klein plaatsje in Zuid-Frankrijk. Isidore noemt zich het liefst Izzy, terwijl zijn familie hem met het onuitstaanbare ‘Dory’ aanspreekt.
Het probleem is dat Izzy’s broers en zussen allemaal hoog begaafd zijn. Berenice en Aurore hebben op jonge leeftijd bijna de universiteit afgerond met een proefschrift, Jeremy studeert experimentele muziek en Bernard houdt er een geheime sociologische studie op na. Simone, zo’n anderhalf jaar ouder als Izzy, wil later een beroemd kunstenaar worden. Ze heeft Izzy alvast opdracht gegeven om aan haar biografie te werken en valt hem voortdurend lastig over interviews afnemen en feiten noteren.
Izzy voelt zich niet intellectueel begaafd en is niet uitzonderlijk knap van uiterlijk (eerder lelijk). Hij weet zijn plek maar moeilijk te vinden tussen al die geleerde broers en zussen, die sociaal onhandig zijn en meestal op hun kamers verblijven (Berenice werkt in Parijs aan haar proefschrift). Wanneer de vader hen voorgoed heeft verlaten, probeert Izzy nog meer zichzelf te vinden en besluit om leraar Duits te worden; Duits was de favoriete taal van zijn vader. Om aandacht te trekken, maakt hij plannen om weg te lopen van huis. Maar weglopen is een kunst op zich, waarop Izzy een beetje moet oefenen.
Ook Izzy is weer zo’n heerlijk kinderlijke verteller die de wereld beziet met zijn nog naïeve wereldbeelden, waardoor zijn verhaal luchtig aandoet. T.S. Spivet en Oskar Schell waren wetenschappers in dop, Izzy echter twijfelt eraan of wetenschap een goede keuze in het leven is. Zijn broers en zussen lijken hem niet echt gelukkig met al hun kennis. Dus gaat hij op zoek naar het geluk buitenshuis. Hij bezoekt Daphne, de oudste vrouw van Frankrijk, en weldra van de hele wereld en glijdt onbewust in een vriendschap met Denise, een meisje op school met een eetstoornis. En dan is er nog Rose, die hem bestookt met brieven, een meisje dat weet wat ze wil.
Onder dit onderhoudende verhaal meandert echter de dood: de dood van geliefde personen die een plek moeten krijgen in het leven. Zoals T.S. Spivet en Oskar Schell reageert ook Izzy op zijn eigen manier.
Het is de derde roman van de Franse Camille Bordas, die met een Amerikaanse schrijver trouwde en zich in Amerika vestigde. Loop nooit weg zonder helm is haar eerste roman geschreven in het Engels. De Nederlandse vertaling van de titel is ietwat onhandig. De originele titel is How to behave in a crowd en dat is wat Izzy doet: hij laveert voorzichtig tussen zijn broers en zussen, als een kleine spil om deze uitzonderlijke familie bijeen te houden. Izzy is weer een van die vertellers die je niet snel zult vergeten. Een mooi en onderhoudend boek.
Camille Bordas – Loop nooit weg zonder helm (Isidore et les autres, vert. uit het Frans: Gertrud Maes), Nieuw Amsterdam 2020
Leeslinks
Kinderen over moeilijke dingen:
Deepa Anappara – Djinn Patrouille op de Paarse Lijn
Paulus Hochgatterer – De dag dat mijn grootvader een held was
Amos Oz – Panter in de kelder
Reif Larsen – De verzamelde werken van T.S. Spivet
Jonathan Safran Foer – Extreem luid & ongelooflijk dichtbij
Florian Zeller – De ontsnapping van Julien Parme
Olivier Bourdeaut – Wachten op Bojangles
Alison Smith – Noem alle dieren
Jamie O’Neill – Verstoring
Jaap Robben – Birk