Een Amerikaanse David Copperfield
Amerikaanse roman over een weesjongen, pleeggezinnen en opiatenverslaving.
De Amerikaanse Barbara Kingsolver (geboren 1955) timmert al heel wat jaren aan de literaire weg. Het was heel lang geleden dat ik iets van haar had gelezen: Het schildpadmeisje (The bean trees) in 1988 en het vervolg Varkens aan de hemel (Pigs in heaven) in 1993, over een vrouw die een kind van Indiaanse afkomst adopteert. Haar roman met het meeste succes kwam in 1998 uit: De gifhouten bijbel (The poisonwood bible), over het gezin van een Amerikaanse missionaris in de Belgische Kongo.
Barbara Kingsolver bleef maar boeken schrijven, sociaal bevlogen en milieubewust. In 2022 zag haar roman het licht, geïnspireerd door een van Charles Dickens’ meesterwerken: David Copperfield. Ze creëerde een Amerikaanse David Copperfield, spelend in de huidige tijd, met onze moderne problemen. Het werd een regelrechte hit en werd beloond met een gedeelde Pulitzer Prize 2023 (de andere winnaar was Vermogen van Hernan Diaz).
Kansloos
Het verhaal gaat over Demon Field, de zoon van een verslaafde tienermoeder, die de eerste jaren opgroeit in een stacaravan. Hij houdt van zijn moeder, ook al weet hij dat ze niet te vertrouwen is. De ellende begint pas goed bij een stiefvader. Vervolgens komt Demon in diverse pleeggezinnen terecht, die hem maar al te graag willen hebben om zijn stevige postuur, waarmee hij heel wat werk kan verzetten. Het speelt in de Amerikaanse regio Lee County, West-Virginia, waar armoede troef is. Demon groeit uit tot een honkballer en wordt later een striptekenaar, maar hij blijft worstelen met zijn afkomst en verslavingen.
Er zijn genoeg verhalen over mensen die hun Amerikaanse droom wisten waar te maken. Dit verhaal is het tegenovergestelde. In het land waar ‘The sky the limit was’ kun je ook verstrikt raken in je verleden. Het lukt Demon, bijgenaamd Copperhead, niet zijn armoedige verleden af te schudden, waardoor hij denkt dat hij kansloos is in de maatschappij.
Kritiek
Dit is misschien de enige kritiek die je kunt hebben op dit boek: het ligt er wel erg dik op dat Demon kansloos is wegens zijn afkomst en de regio waarin hij woont. Lee County ligt in de fameuze Appalachia streek, waar armoede troef is en de bewoners soms niet als vol worden aangezien. Al sinds de jaren ‘60 zijn er programma’s om de levensstandaard omhoog te krikken. Deze vooropgestelde meningen dragen bij aan een zekere uitzichtloosheid.
Rondom Demon is een net van personages die hij het liefst als zijn familie zou zien. Ze zullen het verhaal niet verlaten: ma en pa Peggot, Maggot, hun kleinzoon en Demons vriend voor het leven en hun dochter June, die in Knoxville woont met haar dochter Emmy. Later komen daar nog een aantal jongeren bij die Demon leert kennen in de diverse pleeggezinnen.
Verslavingen
Het verhaal dat deels over verslavingen gaat, is zelf hoogst verslavend. Barbara Kingsolver is in het hoofd van Demon gekropen en doet op weergaloze wijze verslag over zijn jonge leven dat vol uitbuiting, tegenslagen en ontberingen zit. Haar schrijfstijl grijpt je bij de lurven en laat niet meer los. Zelfs wanneer je zelf een klein beetje moedeloos wordt van zó weinig zelfvertrouwen, blijft het verhaal als een knikker moeiteloos voortrollen, op zoek naar het einde.
Barbara Kingsolvers verhalen gaan veel over sociale misstanden, die ook hier niet ontbreken. Zoals over de pleeggezinnen die de aan hen toevertrouwde kinderen als slaven laten werken. En er zijn de andere monsters die constant op de loer liggen: drugs-, medicijnen- en alcoholverslaving. De opiaten-crisis, misbruik van geneesmiddelen, is een fenomeen dat vooral wijdverbreid is in Amerika.
Knoxville
Het boek is een pakkend portret van een Amerikaanse regio waar allerhande slag mensen proberen te overleven, in een streek waar ooit stoffige mijnen floreerden en houthakkerskampen hele bossen neer maaiden. Knoxville is de stad waar Demon soms verblijft, de stad die ook door Cormac McCarthy zo weergaloos wordt beschreven in Suttree, waarin somberheid troef is, dankzij de veelal verslaafde personages met een uitzichtloos leven, maar wat het boek dankzij McCarthy’s schrijven niet minder schitterend maakt.
Vergeleken bij de personages uit Suttree is Demon Copperhead bijna een zonnetje in huis. Je kunt zelfs wel eens lachen om zijn avonturen, wanneer hij zich als een onbezonnen tiener in het leven stort, of zelfs om de manier waarop hij zijn ellende beschrijft. Je kunt ook huilen om wat hem overkomt. Ook al wordt de hoop regelmatig de bodem ingeslagen, hij bloeit altijd weer op. Want Copperhead geeft niet op, hoe groot de ellende ook is. Je hoopt met heel je hart dat een volgende pagina wat meer positiviteit in het leven van Demon gaat brengen en dat hij zijn oceaan zal gaan vinden.
Leeservaring gelijk een achtbaan
David Copperfield is het meest autobiografische werk van Charles Dickens. Demon Copperhead heeft meer gemeen met deze klassieke roman, dan dat er autobiografische gegevens van Barbara Kingsolver in zitten. Er zijn wat overeenkomstige namen en behoorlijk wat kleine verhaallijntjes die rechtstreeks van Dickens komen. Je kunt deze grote Engelse schrijver in de pagina’s ruiken, maar verder is het toch echt een geheel ander verhaal, bovendien gericht op Amerika en zijn sociale mankementen.
Mijn petje af voor deze Grand Lady die in zo’n jong jongenskoppie is gekropen en totaal geloofwaardig overkomt. Ook al had ik wel eens momenten dat het verhaal te lang bleef steken in zijn eigen ellende, toch was het een leeservaring gelijk een achtbaan, dankzij het prachtige schrijven. Misschien wel het beste boek dat Barbara Kingsolver tot nu toe schreef.
Barbara Kingsolver – Demon Copperhead (Demon Copperhead, vert. Monique ter Berg en Jetty Huisman), Meulenhoff 2024
Leestips:
Van dezelfde schrijfster:
De gifhouten bijbel
Over Knoxville:
Corman McCarthy – Suttree
Verslaafde ouders:
Mitch Cullin – Getijdenland
J.T. Leroy – Het hart is bovenal bedrieglijk
Armoede in Amerika:
Smith Henderson – Montana
Russel Banks – Huid
Charles Bock – Mooie kinderen
John Wray – Lowboy
Armoede in Engeland:
Barry Hines – Kes
Fiona Mozley – Elmet
Een houthakkerskamp in de Appalachia:
Ron Rash – Serena