Daar, onder de snelweg
Amerikaanse roman over een jonge zedendelictpleger.
De Amerikaanse schrijver Russell Banks schrijft vaak over gebroken gezinnen en mensen uit de onderste lagen van de maatschappij. Voor zijn boek Huid kon hij niet nog lager gaan: veroordeelde zedendelinquenten, zoals zijn hoofdkarakter Kid, een jongen van amper tweeëntwintig jaar.
Een zedendelinquent is misschien wel het meest controversiële karakter dat je kunt kiezen voor een roman. Maar Russell Banks was niet bang en schreef een pakkend verhaal over de Kid, die onder een snelweg (Causeway) woont in de fictieve stad Calusa (lijkend op Miami). De Kid heeft niet veel keuze voor een woonplek, daar hij zich niet mag ophouden binnen een cirkel van 750 meter rondom gebouwen waar kinderen samenkomen, zoals scholen en openbare gebouwen, en dat zijn er veel in Calusa. Bovendien draagt hij een elektronische enkelband, die altijd opgeladen moet zijn, zodat men altijd precies kan zien waar de Kid zich ophoudt.
De Kid is beschaamd om zijn status quo. In het huis van zijn moeder kan en wil hij niet meer wonen. Hij blijft ver van zijn medebewoners onder de Causeway vandaan, omdat sommige van hen echte zedendelinquenten zijn, de een een beetje hoger dan de andere op Kid’s lijst van verschillende zedenmisdaden. Hijzelf had natuurlijk ook wel iets fouts gedaan en moet daar nu voor boeten. Hij laat zijn mislukte leven gelaten over zich heen gaan. Zijn enige liefde geldt Iggy, de grote leguaan die hij als huisdier heeft.
Wanneer zijn leven voor een zoveelste keer in het honderd dreigt te lopen, ontmoet hij de Professor, die hem wilt interviewen voor een studie over zedendelinquenten. De Kid vertrouwt niemand, en ook de Professor niet. Maar nieuwsgierig naar een schatkaart, die de Professor hem belooft, werkt de Kid mee met de interviews en laat zich door hem helpen wanneer hij moet verhuizen.
De Kid is met zijn wantrouwen een behoorlijk bijdehand personage; in de verte doet hij denken aan Oscar Schell uit Jonathan Safran Foer’s roman Extreem Luid & Ongelooflijk Dichtbij. Hij neemt zijn veroordeling van enkele maanden gevangenis en vervolgens 10 jaar straatverbod op plekken waar kinderen samenkomen en het dragen van een enkelband echter heel erg serieus. Hij is altijd een outcast geweest, kent zijn vader niet, en werd al heel jong verslaafd aan internetporno, om maar niet te horen hoe zijn moeder het deed met haar talloze vriendjes. Zijn kleine, magere postuur maakte hem onzichtbaar op school en in het leger, en alles wat hij ondernam om op te vallen, mislukte. Dankzij zijn moeder, die niet veel aandacht aan zijn opvoeding besteedde, werd de Kid een jongen zonder vrienden, een beetje wereldvreemd, met een gemis aan liefde, laat staan dat hij het met een meisje heeft gedaan. Maar van pornografie weet hij alles.
De Professor is het tegenovergestelde van hem: groot en massief van postuur, een beroemdheid wegens zijn intellectuele gaven en heel erg zeker van zichzelf. De Kid zal nooit echte vrienden met hem worden, maar leert wel een puntje licht in zijn toekomst te zien, omdat de Professor hem meer zelfvertrouwen geeft. De Kid heeft een bloedhekel aan liegen, maar ontkomt er soms niet aan, enkel uit schaamte. Hij komt er al snel achter dat ook de Professor niet zonder leugens is. Desondanks blijft hij hem zien en meewerken aan de interviews, waarin hij uiteindelijk vertelt wat hem is overkomen, toen hij via een chatroom kennismaakte met de veertienjarige Brandi.
Op een dag dreigt ook het leven van de Professor verstoord te worden. Hij legt aan de Kid uit dat hij een geheimzinnig leven achter de rug heeft en nu is er iemand op zoek naar hem. De Kid weet niet wat hij van het verhaal moet geloven en denkt er het zijne van. Want, wie weet, is de Professor ook een zedendelinquent. Net zoals de Kid zal de lezer er nooit achterkomen wat de Professor op zijn kerfstok had, maar de Kid leert in ieder geval zijn slechte verleden als een huid af te werpen, zodat er een gezondere en lichtere huid komt waarin de Kid veel beter kan wonen.
De Causeway met zijn bewoners onder de snelweg bestaat echt in Miami (Julia Tuttle Causeway), en zo kwam ook Russell Banks op zijn verhaal, na kennis te hebben gemaakt met de zedendelinquenten die er verblijven. Hij probeert geen medelijden op te wekken met de Kid, hij houdt zijn karakter in balans: onderhoudend, doch schuldig. Toch is de Kid een sterk karakter geworden, van wie je kunt houden. Zijn karakter staat in schril contrast met dat van de professor: naïviteit versus intellect, openheid versus geheimzinnigheid, eerlijkheid versus leugens. En zo is ook de Professor een intrigerend personage geworden, wiens bedoelingen niet duidelijk zijn. Maar wel is het duidelijk dat ook de Professor een jeugd heeft gehad, die zijn sporen heeft nagelaten.
Huid is dan ook een mooi vertelde roman over een intrigerende ontmoeting tussen een volwassen Professor en een wereldvreemde jongen met een zwaarwegend verleden, een boek dat balanceert op de sociale grens tussen onze maatschappelijke waarden en veroordeelde zedendelinquenten. Het is een duidelijke kritiek op onmenselijke eisen die de Amerikaanse staat Florida stelt aan deze groep burgers. Het verhaal probeert van paria’s weer gewone mensen te maken, zoals de Professor deed met de Kid.
Russel Banks – Huid (Lost Memory of Skin, vert. Laura van Campenhout), Signatuur 2013
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Bone is de baas
Kinderen aan de zelfkant van Amerika:
Barbara Kingsolver – Demon Copperhead
Aura Xylonen – De cowboykampioen
Charles Bock – Mooie kinderen
J.T. Leroy – Het hart is bovenal bedrieglijk
John Wray – Lowboy