Brieven aan Umi
Amerikaanse roman over een oude man die probeert wat uit zijn verleden recht te trekken.
De joodse August Kleinman vluchtte met zijn moeder uit Hamburg toen het nazisme opkwam. Zijn vader geloofde niet in het grote kwaad van het nationaal socialisme, bleef achter en werd later vermoord. In Amerika begon zijn moeder een nieuw leven met Hank Kleinman in Wavecrest waar August opgroeide aan de zee.
Nadat hij de oorlogstijd had overleefd als soldaat in de Stille Zuidzee, trouwde hij met Ginger, begon als vertegenwoordiger in tassen en koffers en zette vervolgens zijn eerste bierbrouwerij in Pittsburg op. Nu heeft hij een leven vol hard werken achter de rug, is 78, zijn grote liefde Ginger is gestorven, zijn 3 kinderen zijn uitgevlogen en hij heeft miljoenen op de bank. Toch weet hij niet goed wat hij met al dat geld moet en gaat als tasseninpakker in een supermarkt werken. Maar nog kan hij zijn rust niet vinden. Zijn jongste zoon Jimmy, waarmee hij eigenlijk nooit goed had kunnen opschieten, doet met zijn vrouw Claudine pogingen hem te interesseren in zijn kleinkind en dichter bij hem te komen. Maar Kleinman is altijd zelfstandig geweest en moet bovendien eerst nog wat regelen. Hij vertrekt naar Japan waar hij in Sounzan op zoek gaat naar een dame, net zo oud als hij ongeveer, luisterend naar de naam Umi.
De roman is een zachtjes voortrollend verhaal, om en om verteld vanuit de verschillende tijdslagen uit het leven van August Kleinman. De vlucht vanuit Duitsland, zijn jeugd in Wavecrest met zijn stiefvader Hank, zijn ontmoeting met Ginger, zijn tijd in het leger, de opbouw van zijn bierimperium en tenslotte zijn oude dag, waarin zijn jongste zoon pogingen doet nader tot zijn vader te komen en waarin Kleinman besluit dat het enige dat hem echt rust kan geven een reisje naar Japan is. Bij vlagen is het spannend, omdat de gebeurtenis die zijn leven het meest heeft getekend langzaam maar zeker in het verhaal wordt onthuld.
Kleinman’s verhaal is tot op zekere hoogte de successtory van menig Amerikaanse immigrant. Van arme werknemer opgeklommen tot rijke tycoon. Maar de roman gaat daar niet over. De roman gaat over een oude man die zijn rust niet kan vinden, ondanks dat hij zoveel geld heeft. De hoogtijdagen van liefde en succes zijn voorbij, alles waar hij ooit om gaf is weg: zijn vrouw, de kinderen die een eigen leven hebben, zijn fabrieken die hij heeft moeten verkopen. En ondanks dat hij als inpakker in een supermarkt gaat werken om een aardig meisje met kind daar te helpen, vindt hij geen rust. Een aantal brieven die nooit hun bestemming hebben gevonden blijven hem onrustig maken. Brieven waarvoor Kleinman nooit de moed heeft gehad ze aan de geadresseerde te geven. Dat wordt de laatste daad in zijn leven.
Een ander thema in het boek is het (joodse) geloof. Zijn moeder heeft Kleinman altijd geleerd nooit iemands raad op te volgen, wat hem waarschijnlijk ook zo ver in het leven heeft gebracht en wat hem tot een zelfstandige man maakte. Hij heeft nooit strikt alle joodse gebruiken nageleefd, hoewel hij degenen om zich heen, zoals stiefvader Hank, wel daarin respecteerde. Zijn zoon Jimmy heeft altijd gedacht dat Kleinman het hele geloof had afgezworen, maar uiteindelijk blijkt dat de oude man op zijn manier altijd jood was gebleven.
De nog vrij jonge Amerikaanse schrijver Ethan Canin heeft zijn medische carrière gestopt om zich te wijden aan het schrijven. Zijn vorige roman For Kings and Planets is redelijk goed ontvangen. Ethan Canin is een schrijver die geen moderne literatuur wil scheppen. Hij heeft zijn eigen stijl gevonden in het creëren van personages die hun gevoelens uitvouwen in zijn verhalen. Geen sensatie, geen wereldrampen, geen jonge helden, maar kleine gebeurtenissen werkt hij uit in nieuwe levens van oudere mensen die de gewone realiteit zeer dicht naderen. Het uitgangspunt voor dit boek was een man van 78 die zijn leven achter de rug heeft en één man heeft gedood en mogelijk een tweede. Het is een boek voor mensen die van een rustig en beschouwend ritme houden.
Ethan Canin – Draag mij over het water (Carry Me Across the Water, vert. May van Sligter), Anthos 2002
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Handboek van een twijfelaar
Afrekening met het verleden:
Sándor Márai – Gloed
Meer boeken over ouderdom
Noëlle Châtelet – De dame in het blauw
Yasmina Reza – Droefenis
Anne Tyler – Toen we volwassen waren
Claudia Piñeiro – Elena weet
Percy Kemp – Musc
Amélie Nothomb – Filippica’s
Jesús Carrasco – Terug naar huis
Christian Kracht – Eurotrash
Alice LaPlante – Hersenspinsels
Fiona McFarlane – Tijgers in de nacht
Jeffrey Moore – De geheugenkunstenaars
Richard Mason – De verlichte kamers
Over een oude vrouw en eenzaamheid:
Kjersti Annesdatter Skomsvold – Hoe harder ik loop, hoe kleiner ik ben