Amélie Nothomb – Filippica’s

Van je buren moet je het hebben

Belgische roman over ouder echtpaar dat wordt geterroriseerd door de bezoeken van een buurman.

Emile en zijn vrouw Juliette hebben eindelijk het huis van hun dromen gevonden. Emile is professor in oude talen en kan nu rustig van zijn pensioen genieten in hun afgelegen nieuwe onderkomen. Aan de overkant staat een huis en de nieuwe buurman laat zich al snel zien: hij is huisarts, maar in de twee uurtjes dat zijn bezoek duurt, weet hij niet veel meer als ‘ja’ en ‘nee’ te antwoorden op vragen die Emile en Juliette haastig stellen, bang dat er een onbeleefde stilte in hun eerste conversatie kan vallen.

De volgende dag staat Palamède Benardin weer klokslag 16.00 op hun stoep, waarna eenzelfde strijd om conversatie volgt, omdat de nog steeds nors kijkende buurman wederom alleen maar met ‘ja’ en ‘nee’ antwoordt. Klokslag 18.00 staat hij weer op, maar klokslag 16.00 uur is hij de volgende dag weer aanwezig, tot groot ongenoegen van Emile en Juliette, die deze regelmatige bezoeken steeds meer als een grote kwelling gaan zien, die hun hele leven gaat beheersen. Te beleefd om de buurman regelrecht de deur te wijzen, proberen ze verschillende dingen uit om zijn bezoek te ontmoedigen.

Mooi, eenvoudig, maar diepgaand verhaaltje over een ouder echtpaar dat wordt geterroriseerd door de bezoeken van een buurman. Geschreven door een jonge Belgische schrijfster (1967, die na een jeugd in voornamelijk Azië, moest wennen aan onze Europese maatschappij en daarom maar begon te schrijven. Ze had anorexie en blijft door dit thema geboeid. Zo zien we dat twee hoofdpersonen duidelijk eetstoornissen hebben. Palamède Bernadin is ongegeneerd dik en zijn vrouw Bernadette is zelfs een dik monsterlijk gedrocht. Als een kyste ontstaan uit haar man, zo beschrijven Emile en Juliette haar. Haar eetgewoontes zijn afschrikwekkend, maar tegelijk ook fascinerend. Juliette is een frêle kleine vrouw, die sinds haar jeugd niets is veranderd en veel minder eet dan haar man.

Een ander terugkerend thema van Amélie Nothomb is het doorbreken van regels. Het probleem van Emile en Juliette is dat ze zo netjes zijn opgevoed dat ze niet onbeleefd kunnen zijn tegenover hun ‘gast’, ook al is die de onbeleefdheid en onbeschoftheid zelve. Zij zijn gevangenen van hun eigen cultuur. Palamède daarentegen lapt alle regels aan zijn laars. Hij houdt niet van zichzelf, noch van het leven en is daarom gedreven andere mensen in het nauw te brengen. Zijn vrouw Bernadette is een vleesklomp, die moet worden geleefd en is blij als een kind wanneer men haar aandacht schenkt of zoetigheden voert. Zij wordt geleefd volgens de regels van anderen.

‘Filippica’ betekent een hevige strafrede tegen iemand. Het is Emile die tot zijn afgrijzen merkt dat hij in staat is tot filippica’s en zelfs erger. Hij had altijd een zachtaardig karakter, maar Palamède weet het slechtste uit hem naar boven te brengen, wat nog nooit is voorgekomen in zijn 70-jarige leven.

De roman is een met zwarte humor doorspekt verhaal over vier mensen die met elkaar geconfronteerd worden en die hun leven hierdoor zien veranderen. Amélie Nothomb weet op weergaloze wijze zo’n ogenschijnlijk klein sociaal drama tot een meesterlijk boekje om te toveren. Om in één keer uit te lezen.

Amélie Nothomb – Filippica’s (Les Catilinaires, vert. Marijke Arijs), Manteau/De Bezige Bij, 2001 (tweede druk)

Leestips:
Van dezelfde schrijfster:
Plectrude
De hongerheldin
Kleine, mooie verhalen rond ouderen:
Thé Lau – Hemelrijk
Sándor Márai – Gloed
Yasmina Reza – Droefenis
Percy Kemp – Musc