Het laatste avondmaal
Uit stof herrezen Hongaars meesterwerk over schuld en boete, over liefde en wraak.
Een oude generaal, Henrik, die teruggetrokken leeft in een afgelegen kasteel in de Karpaten, krijgt op een dag een briefje dat een vriend, Konrad, die hij 41 jaar niet meer heeft gezien, komt dineren. Hij laat alles in gereedheid brengen voor een groots diner, maar alles moet zijn zoals hun laatste diner, 41 jaar geleden.
Wanneer de gast aankomt en de twee zich aan tafel zetten, blijkt dat de generaal nog een appeltje heeft te schillen met Konrad. In een hoofdstukken lange monoloog laat hij hun leven de revue passeren, stelt zich vragen over hun vriendschap, liefde en hun scheiding, vragen die hij zich al die 41 jaar al afvroeg. Hoewel hij dacht de vragen pas beantwoord te kunnen zien door Konrad, blijkt dat hij alle antwoorden zelf al had bedacht.
De Hongaarse schrijver Sándor Márai schreef deze roman in 1942. Als schrijver voor de Frankfurter Zeitung en vertaler van romans van o.a. Kafka, was hij in die tijd een gewaardeerd schrijver. Op de vlucht voor het communisme (’48) kwam hij in Amerika terecht, waar hij in het Hongaars bleef schrijven, wat geen zoden aan de dijk zette in dat land. In eigen land verboden, bleef zijn werk verder onbekend. In ’89 pleegde deze schrijver, vereenzaamd en vergeten, zelfmoord in San Diego.
De dag dat deze roman herontdekt werd in Italië, en vervolgens vorig jaar met succes ook gepubliceerd werd in Duitsland, heeft hij dus niet meer mogen meemaken. Een wrang gegeven, te meer omdat Gloed gaat over een afwezigheid van 41 jaar. Nu gerehabiliteerd in Hongarije, is zijn werk weer in Europa te vinden.
Gloed gaat over tijd, over geschiedenis, maar bovenal over levensvraagstukken zoals vriendschap, schuld en boete. Márai weet de vriendschap tussen de generaal Henrik, uit een rijk en voornaam geslacht, en de wat armere Konrad, prachtig neer te zetten. Wat is vriendschap en welke verplichtingen neemt deze met zich mee? Het zijn vragen waar Henrik, in de 41 jaar dat hij over zijn verdwenen vriend nadenkt, zelf al een antwoord op heeft gevonden. Alleen wil hij ze bevestigd zien door Konrad zelf. Heeft Konrad de vriendschap verraden of niet? Hoeveel hield Konrad van Henriks vrouw, Krisztina? En wat is er op de laatste dag, waarop Henrik en Konrad op jacht waren, gebeurd? In hoeverre had Krisztina daar mee te maken?
Spanning, inhoud, maar ook de stijl is van een solide kwaliteit. Het is puur vakwerk, zoals alleen de oude meesters ze nog kunnen maken. Zeer de moeite waard.
Sándor Márai – Gloed (A Gyertyak Csonkig egnek, vert. Mary Alfödy) Wereldbibliotheek 2000
Leestips
Van dezelfde schrijver:
De opstandigen
Een familiesaga over Hongarije:
Péter Esterházy – Harmonia Cælestis
Over Kroatië en het Oostenrijks-Hongaarse leger:
Miroslav Krleza – De Glembajs
Herontdekte pareltjes:
Charles-Ferdinand Ramuz – De grote angst in de bergen
John Williams – Stoner