Ruziënde ontdekkingsreizigers
Canadese roman over ontdekkingsreizigers Robert Peary en Dr. Frederick Cook en zijn niet erkende zoon.
Devlin Stead’s vader ging steeds langer en vaker mee met de poolexpedities. In 1888 werd zijn moeder gevonden aan de voeten van Signal Hill in St. John, Newfoundland, hun woonplaats. Verdronken of zelfmoord. Oom Edward, broer van zijn vader, en tante Daphne namen Devlin’s opvoeding over. In 1892 kwam een expeditie naar Groenland o.l.v. van Peary terug zonder zijn vader. Hij was achtergebleven in het ijs. Devlin, die als verlegen te boek stond en werd gepest met de mogelijke zelfmoord van zijn moeder, had het als jongetje op school moeilijk en had weinig vriendjes.
Op een dag liet oom Edward Devlin in het dieptse geheim een brief lezen van dokter Cook, de tweede arts die met de Groenland-expeditie meevoer en een geheim bevatte dat Devlin’s leven in één klap zou veranderen.
Toen Devlin achttien werd besloot hij dr. Cook in Brooklyn op te zoeken. Tussen de duizenden emigranten die begin 1900 in New York binnenkwamen was ook Devlin, die door dr. Cook onder zijn vleugels werd genomen als zijn assistent. Waarna de jonge Devlin een eerste getuige was van het drama tussen de twee ontdekkingsreizigers, Robert Peary en Dr. Frederick Cook.
Mooie en meeslepende roman van Wayne Johnston. Het boek heeft dezelfde thema’s als De reis van de Narwhal van Andrea Barrett. Het handelt over de historische strijd tussen de verschillende ontdekkingsreizigers en hun ontdekkingen. In dit boek is het de strijd om de ontdekking van de Noordpool tussen Peary en Dr. Cook (Niet te verwisselen met de bekende ontdekkingsreiziger Cook uit de 18de eeuw), waar tot op heden nog geen eenduidige uitspraak over is gedaan. Maar behalve deze historische wedren over het ijs weet Wayne Johnston net zoals in zijn vorige boek Kolonie van onvervulde dromen er wederom een meeslepend liefdesdrama aan toe te voegen. Nog grootser als in zijn historisch relaas over Newfoundland, betreft het hier de liefde voor een vrouw die resulteerde in de geboorte van de ik-persoon uit het boek: Devlin Stead, waarschijnlijk ook een fictief karakter net zoals zijn ouders.
Het is een prachtig opgesteld epos over het leven begin 1900, de moraalridders en de koorts die er in Amerika leefde om de hele wereld te veroveren. De Amerikaanse goudkoorts was reeds geboren: alles was mogelijk, ’the sky is the limit’, net als alle bouwwerken, het een nog groter of hoger dan het andere, die er de lucht inschoten. Met name de bouw van de Brooklynbrug, in aanbouw rond 1900, krijgt extra aandacht.
Buiten deze mooie historische verhalen over New York en het wereldse geharrewar rond de poolreizigers, is het tevens een heerlijke roman over menselijk drama: hoe een korte relatie ver kan reiken in de geschiedenis.
Maar het is bovenal de meeslepende en mooie schrijfstijl van Johnston die het verhaal langzaam maar zeker opbouwt tot een spannend epos dat je niet los kunt laten. Hoewel uitvoerig, leven we mee met de jonge Devlin Stead die, komende uit het onbekende en kleine stadje St. Johns in Newfoundland, de nieuwe wereld van het roerige New York ontdekt en niet alleen zijn naar boven schietende bouwwerken. Ook wordt hij geïntroduceerd in de wereld van de Groten en de Rijken, wiens handel en wandel elke dag uitgebreid in de kranten staat. Net zoals in Kolonie van onvervulde dromen speelt de berichtgeving in kranten een grote rol in de geschiedschrijving van de wereld rond 1900. Via dit medium wordt ook Devlin een bekende man en lijkt zijn bedje al snel gespreid voor zijn verdere leven. Toch zijn het de drama’s rond zijn moeder die hem niet in grote jubel doen uitbarsten. Want zonder dat hij er zelf weet van had, werd er een strijd op leven en dood rondom hem gestreden.
Wayne Johnston heeft er de tijd voor genomen om karakters zoals dr. Cook tot leven te roepen: een man die nee tegen de liefde van zijn leven zei en dat tot zijn dood toe betreurde. Hebben deze privé-omstandigheden geleid tot de leugens die hij de wereld voorschotelde, zoals historisch is bewezen dat hij de top van de McKinley berg in Alaska niet heeft gehaald? Of het karakter van de waanzinnige Peary, die per se de Noordpool moest ontdekken.
Juist door de historische achtergrond van de populaire stad New York en de spannende perikelen rond de Poolreizen, is dit zelfs een nog mooier boek dan Kolonie van onvervulde dromen, wat een minder toegankelijk boek is wegens de straffe geschiedenis van Newfoundland. Het liefdesdrama is in De zeevaarder van New York nog meeslepender en de geschiedenis als altijd fascinerend.
Wayne Johnston – De zeevaarder uit New York (The Navigator of New York, vert. Marianne Gossije) De Geus, 2003
Leestips
Van dezelfde schrijver:
De hoeder van het paradijs
Kolonie van onvervulde dromen
Over de Transatlantische Kabellegging:
John Griesemer – Signaal en ruis
Nog meer zeevaartromans:
Donald Niedekker – Waarachtige beschrijvingen vanuit de permafrost
Andrea Barrett – De reis van de Narwhal
Christoph Ransmayr – De verschrikkingen van het ijs en de duisternis
Mordecal Richier – Salomon Gursky was hier
Napoleon Baccino Ponce de Léon – Maluco
Een sprookje over de noordelijke jagersstam die de expeditie tegenkomt:
Juri Rytchëu – Teryky
Een andere roman zich afspelend in opbouwend New York:
Michael Chabon – De wonderlijke avonturen van Kavalier & Clay