Smitaki’s Boekenlust top 10 van gelezen boeken in 2020

2020 was een rijk literair jaar, met boeken uit alle windstreken. Ik heb lang geaarzeld om De koning van Szczepan Twardoch te lezen, omdat het onderwerp me niet lokte, maar het werd een overweldigende leeservaring. Zo zie je maar dat het onderwerp niets wil zeggen over de kwaliteit én leeservaring van een boek. In dezelfde categorie vielen ook De ziel in het bloed van Ana Paula Maia over een slachterij en de rauwste roman die ik ooit heb gelezen Orkaanseizoen van Fernanda Melchior over de onderbuik van het zo gewelddadige Mexico.

De rook die dondert van Namwali Serpell overdonderde me door de mix van historie, magisch realisme en toekomstvisie. Ook Wolgakinderen van Guzel Jachina was een prachtige leeservaring door de haast sprookjesachtige benadering van zwarte pagina’s uit de Russische geschiedenis. Ook 10 minuten 38 seconden in deze vreemde wereld van Elif Shafak heeft een serieus onderwerp, maar beschreven op de zo mooie, luchtige vertelstijl die ik van deze schrijfster ken: misschien wel haar beste boek tot nu toe.

Wat me zo emotioneel maakte tijdens het lezen van De laatste zomer in de stad van Gianfranco Calligarich kan ik niet goed beschrijven, behalve dat het indruk maakte. Net zoals alle gevoelens die losbarstten op de pagina’s van Op aarde schitteren we even van Ocean Vuong.

West van Carys Davies is een verhaal van totaal andere orde: onderhoudend, pakkend, doch simpel, met diepe wateren.

Uiteindelijk werd ik verrast door de Nederlandse roman Het wezen van Peter Drehmanns, dat aantoonde dat Nederlandse schrijvers best voor wat satirisch vuurwerk kunnen zorgen. Heerlijke maatschappijkritiek met cynische ondertoon.

1 Szczepan Twardoch – De koning
Poolse roman over de joodse maffia in Warschau voor de Tweede Wereldoorlog.

Er zijn niet veel romans die je achterlaten met een waow-gevoel. En al helemaal geen over een sombere wereld van de gewelddadige onderwereld en de benauwende tijden van voor de Tweede Wereldoorlog. Niet mijn werelden, maar dit is wel helemaal mijn boek: een prachtig literair juweel.

2 Namwali Serpell – De rook die dondert
Zambiaans/Amerikaanse roman over vier generaties Zambianen.

Dit is dé roman die Zambia op de literaire kaart zet. Het is een grootse roman over familiebanden, liefde en verlies. Maar vooral een roman over Afrika en de Afrikaanse identiteit: hun plek in de wereld, niet langer weggeschoven door Westerse landen. Het is een Zambiaanse dans, waarbij fictie en non-fictie om elkaar heen wervelen. Een boek dat begint in de geschiedenis, maar het land ook een toekomst geeft.

3 Guzel Jachina – Wolgakinderen
De geschiedenis van een Duits dorp langs de Wolga in Rusland.

In plaats van alle narigheid te beschrijven, die revolutie, oorlogen en zuiveringen met zich meebrengen, heeft Jachina ervoor gekozen om die angstige geschiedenisjaren vanaf een afstand te volgen. En wel vanaf een eenzame boerenhoeve, waar een leraar en verhalenverteller woont, die zijn dochter zo gelukkig mogelijk probeert op te voeden. Het verhaal leest als een groot Russisch sprookje.

4 Gianfranco Calligarich – De laatste zomer in de stad
Italiaanse roman over een zoektocht naar een plek in het leven.

Dit verhaal over een zoekende 30-jarige jongeman greep me meteen bij de lurven. Herkenning van onderhuidse gevechten die jong volwassenen moeten leveren? Het is een kleine ode aan Rome, de stad die Frederico Fellini zo frivool op het witte doek wist vast te leggen. Een boek om in één ruk uit te lezen, wanneer de regen somber tegen het raam klettert. Het laat je verslagen achter wanneer je aan het einde bent. Een pakkend verhaal, waarvan je een andere afloop had willen hebben.

5 Ocean Vuong – Op aarde schitteren we even
Amerikaans/Vietnamese roman over het leven van een Vietnamese immigrantenzoon.

Een aangrijpende immigrantenroman, die toont welke diepe sporen een oorlog kan nalaten. Het is de zware weg die Ocean Vuong zelf heeft moeten afleggen, autobiografische gegevens te over in zijn poëzie. Zwart, zwaar, maar ook met de luchtigheid van een fladderende monarchvlinder. De mooiste passages zijn die van een ontluikende eerste liefde tussen twee jongens: een beleving van exploderende woorden en gevoelens.

6 Elif Shafak – 10 minuten 38 seconden in deze vreemde wereld
Turks verhaal over prostitutie en transgenders in Istanbul.

Dit is Elif Shafak op haar best: een sociaal bevlogen verhaal over seksueel geweld, prostitutie, transgenders en vluchtelingen. Rijk en onderhoudend, waarvan het tweede deel over het reilen en zeilen van een groep transgenders bijna hilarische trekjes krijgt.

7 Carys Davies – West
Amerikaanse roman over een zoektocht in het Wilde Westen.

West is een klein juweeltje, een kort, maar krachtig verhaal. Het draagt bij aan de mythologisering van dat vroegere Amerika, toen er nog genoeg land te verdelen viel, de indianen van de beste stukken waren verjaagd en er nog volop eigenzinnige mensen rondzwierven, op jacht naar hun verre droom. Een groot vat vol kleurrijke verhalen, waaraan die over Cyrus Bellman ook toegevoegd kan worden.

8 Ana Paula Maia – De ziel in het bloed
Braziliaanse roman over een slachterij.

Brazilië is een land van vleeseters. Het is daarom gedurfd om een kleine roman te schrijven over een abattoir. Geen populair onderwerp, helemaal niet voor vegetariërs. Maar toch is dit een klein, ruw diamantje, met een sprookjesachtige kant. Het is een krachtig verhaal dat, ook al wordt het koudbloedig verteld, je een warm gevoel geeft. Een stoere roman met een vleugje Zuid-Amerikaans magisch realisme. Een boek dat ook voor vegetariërs naar veel meer smaakt.

9 Fernanda Melchor – Orkaanseizoen
Mexicaanse, donkere roman rond de moord op een ‘heks’.

Zelden zo’n zwart verhaal gelezen: gedurfd, behoorlijk rauw, maar best wel verslavend. Over het leven in het armoedige Mexico, dat wordt geteisterd door de drugsmaffia, waar de doden niet zijn te tellen, laat staan dat hun verhalen worden verteld. De schrijfster en journaliste hoopt met dit boek een tipje van die grauwe sluier te hebben opgelicht.

10 Peter Drehmanns – Het wezen
Nederlandse roman over een man die alles los wil laten en de jungle intrekt.

Een heerlijke verrassing van werk van eigen bodem. Drehmanns heeft een literaire stem die niet op zijn mondje is gevallen en elke pagina van groots vuurwerk voorziet, zowel qua inhoud als stijl. Over een reis van een onstuitbare mopperkont en een satirische kijk op onze media-volle maatschappij.