Sebastian Barry – Duizend manen

Gerechtigheid

Ierse roman over een Amerikaans indianenmeisje na de Amerikaanse burgeroorlog.

In de nadagen van de Amerikaanse burgeroorlog is het 17-jarige indianenmeisje Winona nog steeds haar leven niet zeker. Nadat haar familie was uitgemoord, net zoals haar Lakota stam grotendeels van de wereld was geveegd, leeft ze onder de vleugels van ex-soldaten Thomas McNulty en John Cole, die op de boerderij van Lige Magan werken, tezamen met twee ex-slaven, broer en zus Tennyson en Rosalee Bouguereau. Deze verschillende personen vormen een liefdevolle commune, een vredige oase even buiten Paris in Tennessee. Het stadje wordt echter geteisterd door rebellen die zich niet bij de uitkomst van de oorlog willen neerleggen en door soldaten die nog vol oorlog zitten.

In deze ruige tijd waren indianen en ex-slaven nog vogelvrij: er was geen wet die hun leven verdedigde. Toch begon het rechtssysteem wel bij te trekken, zoals dankzij advocaat Briscoe, bij wie Winona af en toe werkt. Ook Jas Jonski, een blanke jongen uit Paris, heeft lak aan discriminatie, is verliefd op Winona en komt zelfs om haar hand vragen. Maar dan is er al iets vreselijks gebeurd met Winona, die haar verloving daarom op losse schroeven heeft gezet. Niet zeker van wie de boosdoener was, zet Winona echter wel haar zinnen op wraak wanneer Tennyson in elkaar is geslagen: ze volgt een militaire expeditie die een aanval wil uitvoeren op een rebellenkamp. Zo ontmoet Winona Peg, een indianenmeisje dat door de rebellen onder hun hoede is genomen. De twee zullen onafscheidelijk worden.

Sebastian Barry heeft hiermee weer een telg aan zijn door boeken omschreven familieleden toegevoegd. Ook al is het niet helemaal zeker dat zijn oom, Thomas McNulty, inderdaad een indianenmeisje had geadopteerd. Toch past deze roman helemaal in zijn ‘familie’-oeuvre. Het was Barry’s grootvader die hem over zijn verre oom vertelde en zo liet Barry in zijn vorige roman Dagen zonder eind het verhaal van Thomas McNulty tot leven komen, waarin McNulty zijn verhongerende Ierland verlaat om in Canada zijn heil te zoeken, waarna hij naar Amerika gaat, verliefd wordt op John Cole en ze samen met het Amerikaanse leger tegen de indianen strijden.

In Duizend manen zijn de twee heren naar de achtergrond geschoven, om plaats te maken voor Winona, een jonge meid die op haar manier vecht voor haar rechten. De nog immer oplaaiende rassenrellen in Amerika bewijzen dat haar strijd nog steeds niet ten einde is, ook al zijn er in Winona’s verhaal wel enkele lichtpuntjes. Winona is overgeleverd aan haar omgeving, waarin naast liefhebbende personen ook mensen met macht het liefst een indianenmeisje aan de galg zien hangen.

Historisch gezien een interessant boek over de nadagen van de burgeroorlog (rond 1873), waarin niemand zijn leven zeker was. Literair gezien een ander pluspunt, daar Barry een prozaïsche stijl hanteert, waarin omgeving en personen, overdenkingen en dialogen, in prachtige beeldtaal worden neergezet.

Winona is als jonge vertelster ontwapenend. Ze is zich bewust van haar precaire situatie als indianenmeisje, wiens leven nog minder dan een cent waard is, ze vecht tegen het verdriet over haar verleden, toen haar hele familie werd uitgemoord, draagt iedereen die voor haar zorgt op handen van oprechte dankbaarheid, maar daagt op zijn tijd het lot uit. Ze weet op geheel overtuigende wijze haar verhaal te vertellen. Een meeslepend verhaal vol liefde en geweld tegen de achtergrond van Amerika dat nog hevig dampt van alle oorlogen.

Sebastian Barry – Duizend manen (A Thousand Moons, vert. Jan Willem Reitsma), Querido 2020

Leestips:
Van dezelfde schrijver:
De verre voortijd
De geheime schrift
Over een andere indiaanse die een moordpartij heeft overleefd:
Arthur Japin – De overgave
In de tijd dat de strijdbijl was begraven:
Tea Obreht – Achterland
Alissa York – Vreemde ogen
Carys Davies – West