Van een ouderwetse schoonheid
Amerikaanse roman over een professor op leeftijd en zijn liefde voor het vak.
Stoner van John Williams (1922-1994) werd in 2006 opnieuw uitgegeven in Amerika. Terecht, want het is prachtig proza over het regelmatig pijnlijk aandoende leven van boerenzoon William Stoner, die opklom tot professor aan de universiteit.
Stoner is een man van het platteland die een huwelijk met de wetenschap aangaat: als professor én leraar bloeit hij op voor de klas. Hij woont en werkt in een kleine universiteitsstad in Missouri. Het enige wat we meekrijgen van zijn omgeving is het kinderachtige universiteitsgekonkel en ver op de achtergrond een beetje oorlogsgerommel. De vrouw met wie hij trouwt blijkt al snel niet de vrouw van zijn leven te zijn. Toch houdt Stoner zich aan de huwelijkseed en blijft bij zijn vrouw, ook al maakt ze hem het leven behoorlijk zuur. Op de universiteit ondergaat hij gelaten een strijd met een collega en weigert hij vervroegd met pensioen te gaan.
Stoner is een semi-autobiografisch boek. Somber: al op de eerste pagina voel je aan dat de hoofdpersoon geen held is. Toch laat dit personage je niet meer los: je kruipt onder zijn huid, je probeert hem te sturen, naar het geluk, naar de rechtvaardigheid, maar zo heeft Williams het boek niet geschreven. Stoner is een man die het leven niet durft op te pakken, die tevreden is met zijn kleine veroveringen die hij niet meer durft los te laten, waardoor hij een deel van het leven mist. Het leven kabbelt in zijn eigen ritme voort: als een langzaam stromende, donkere rivier, die af en toe wat tegenstand ontmoet in de vorm van zijn ziekelijke vrouw, een jaloerse collega of een ongelukkige dochter.
Williams’ schrijfstijl is vol met mooie en krachtige woorden, bondige en expliciete zinnen, op een ouderwetse en gedegen manier meeslepend en fraai.
John Williams – Stoner (Stoner, vert. Edzard Krol) Lebowski Publishers, 2012
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Butcher’s Crossing
Over een andere professor:
Pascal Mercier – Nachttrein naar Lissabon
Nog meer oudere Amerikaanse literatuur:
John Fante – Vraag het aan het stof
Thomas Savage – Het geweld van de hond
Richard Yates – Revolutionary Road
In dezelfde stijl:
Keith Haruf – Het avonduur
Mark Spragg – De vrucht van steen
Terugkijken op het leven:
Malachy Tallack – Die mooie Atlantische wals