Tweeluik met Mr. Gwyn
Drie verhalen die beginnen in een hotel.
Ik ben een grote fan van de Italiaanse schrijver Alessandro Baricco, die je met elk nieuw boek dat hij heeft geschreven telkens weer naar een nieuwe wereld meeneemt. Naar een literaire wereld waar elk woord en elk leesteken zijn plek heeft, naar een wereld waar fantasie en realiteit elkaar uitdagen. Zoals naar een wereld vol zijde (Zijde), dromen (Land van glas en Dit verhaal) of de zee (Oceaan van een zee)
Het onderwerp van Mr Gwyn is de literaire wereld. Het gaat over een schrijver die genoeg heeft van zijn succes en de druk van zijn uitgever om telkens weer met nieuwe producten te komen. Dus publiceert Jasper Gwyn in een grote Engelse krant een lijst van tweeënvijftig dingen die hij nooit meer wenst te doen. De lijst wordt afgesloten met ‘boeken schrijven’.
Het is als bekende schrijver niet makkelijk om je geruisloos uit de mediawereld terug te trekken. Het onverwachte probleem voor mr Gwyn is echter dat hij het mist om te schrijven. En zo bedenkt hij een manier om gedachteloos te kunnen schrijven: hij wordt kopiist. Maar ook dat beroep kent creatieve keuzes en wanneer mr Gwyn per toeval een galerie bezoekt, waar grote fotoportretten zijn geëxposeerd, verbindt mr Gwyn het een met het ander: hij gaat portretten van mensen schrijven, wat volgens hem mensen kopiëren is.
Zijn uitgever is niet bijster enthousiast over dit nieuwe project van zijn vriend en sterauteur. Desalniettemin leent hij Jessica, zijn secretaresse, uit aan Gwyn opdat zij de organisatie kan doen. Gwyn huurt een ruimte, richt die geheel volgens zijn filosofische richtlijnen in, koopt ‘Catharina de’ Medici-licht’ en vraagt Jessica als proefkonijn. Zij moet zich een aantal dagen naakt door de ruimte bewegen en Gwyn zal observeren. Beide zijn tevreden over de enkele bladzijden die Gwyn vervolgens schrijft en ze gaan aan het werk om klanten te selecteren.
Jaren later leest Jessica het boek dat Gwyn haar had gestuurd, toen hij opeens verdween. Haar ontsteltenis is groot. Was Gwyn een kopiist of een schrijver?
Het is een prachtig geschreven verhaal, het mooiste dat ik ooit over schrijven heb gelezen. Het verhaal is reëel en mysterieus tegelijkertijd, want de lezer heeft geen enkel benul hoe de portretten er uitzien.
Net zoals Jessica jaren later wordt verrast door een spoor van Jasper Gwyn, wordt de lezer verrast met het volgende boek van Alessandro Baricco: Driemaal bij dageraad. Is dit het boek van Akash Narayan dat genoemd wordt in het boek van Gwyn?
Driemaal bij dageraad bevat drie verhalen die beginnen in een hotel. In het eerste verhaal komt in de kleine uurtjes een vrouw de lobby van een hotel binnen, waar een man zit, kennelijk op het punt om te vertrekken. De vrouw houdt de man aan de praat en belandt zelfs op zijn hotelkamer. In het tweede deel komt een vrouwelijke klant schone handdoeken halen bij de nachtportier. Hij is ervan overtuigd dat haar man haar niet goed behandelt en probeert haar te overreden hem te verlaten. In het derde verhaal ligt er een jongetje in een hotelbed, bewaakt door een vrouwelijke politie-agente. Ze vindt dat het geen plek is voor een jongetje om er de gebeurtenissen af te wachten en neemt hem mee op een nachtelijke autotocht naar een bekende van haar, ergens aan de kust, waar ook zij haar hart heeft achtergelaten.
Het zijn subtiele, mysterieuze verhalen, als scènes die regelrecht uit een roman of een film zouden kunnen komen. Volgens Baricco telkens over dezelfde personen: “Het gaat namelijk over twee personages die elkaar driemaal ontmoeten, maar elke keer is de enige, en de eerste, en de laatste keer. Dat kunnen ze doen omdat ze leven in een afwijkende tijd waarnaar je in het dagelijks bestaan vergeefs zou zoeken.”
Mr Gwyn is een boeiend verhaal, dat de lezer zal achterlaten met veel stof tot overdenken. En dan komt er regelrecht uit dit boek weer een ander boek, wat de lezer nog meer voer voor fantasie geeft. Behalve enkele terugkerende thema’s, zoals dromen, is elk boek van Baricco weer totaal anders. Maar hier lijkt Baricco, net zoals mr Gwyn, bij een nieuw experiment te zijn beland. Vanaf nu zullen we in zijn boeken misschien wel moeten gaan zoeken naar de beroemde portretten van Gwyn. Is een van de drie verhalen uit Driemaal bij dageraad een portret van mr Gwyn of van Baricco zelf? En zo blijft Baricco zijn lezers verrassen; met zijn prachtige woorden en verhalen die je niet loslaten.
Alessandro Baricco – Mr. Gwyn (Mr Gwyn, vert. Manon Smits), De Bezige Bij, 2012
Alessandro Baricco – Driemaal bij dageraad (Tre volte all’alba, vert. Manon Smits), De Bezige Bij, 2013
Leestips
Van Alessandro Baricco:
Abel
De jonge bruid
Novecento
De Ilias van Homerus
Dit verhaal
Zonder bloed
City
Land van glas
Oceaan van een zee
Zijde
Een ander verhaal over een schrijver:
John Fante – Vraag het aan het stof