Lieve pappa en mamma
Engelse roman over een gezin van wetenschappers en de dood in India.
John James, een jonge bioloog, vliegt meteen naar Delhi in India als hij verneemt dat zijn vader daar is gestorven. Hij hoopt nog afscheid van zijn vader te kunnen nemen, maar wanneer hij aankomt, is de kist gesloten en zijn moeder weigert hem open te maken.
Hoewel Albert James vanaf de eerste regel van het boek wordt dood verklaard, is hij de spil waarlangs het verhaal zich afspeelt. Als echtgenoot van Helen, als vader van John en als onderwerp voor Paul, als stralend voorbeeld voor de vele bijkarakters, vormt hij datgene wat iedereen wil hebben. Alleen is hij dood en proberen de hoofdkarakters met deze leegte te leven. Helen doet net alsof er voor haar geen leegte is ontstaan, John probeert te achterhalen hoe de laatste jaren van zijn vader waren en waarom hij een half afgemaakte cryptische brief van hem ontving en Paul ziet in Albert James een grote carrièrezet.
Albert James zelf blijft een groot vraagteken voor de lezer. Zijn karakter is gebaseerd op de Engelse wetenschapper Gregory Bateson (1904-1980) die sociaal wetenschapper, antropoloog, linguïst, cyberneticus was en nog vele andere wetenschappen bestudeerde. Menselijk bewustzijn en systeemtheorie waren zijn grootste onderwerpen en ook Albert James was geobsedeerd door systeem en menselijk bewustzijn.
In Tim Parks vorige roman Buiten bereik was het de vader die het gezin ontvluchtte en zich terugtrok op een berg om zijn leven en zijn relatie met zijn zoon te overdenken. In Dromen over zeeën en rivieren is het de zoon die wanhopige pogingen doet om zijn vader beter te begrijpen. Wie was hij en waarom werd hij altijd buitengesloten door zijn ouders?
Zijn moeder is de enige nu die daarover kan vertellen, maar weigert met haar zoon te praten. Ze ziet haar zoon eerder als een last en hoeveel John ook als een jengelend kind naar moederliefde hengelt, Helen blijft ijskoud en drijft John tot grote wanhoop.
Net als in Buiten bereik speelt een schuldgevoel over de dood van een familielid een bescheiden rol in de karakteropbouw. Albert (net als de wetenschapper Gregory Bateson) heeft een broer die zelfmoord pleegde, een gegeven dat hij ver had weggestopt.
Ook het Indiase leven levert zijn bijdrage aan de turbulentie van het verhaal. John raakt steeds meer overstuur dankzij alles wat hij ontdekt over zijn vader. Het sikh meisje Jasmeet, dat, nu Albert niet meer leeft, zich vastklampt aan zijn zoon, maakt de situatie waarin John zich uiteindelijk bevindt, niet gemakkelijker en wanneer de moesson nadert en de gemoederen verhit raken, nadert ook het boek zijn apotheose.
Het boek is rijk aan thema’s zoals wetenschap en ontwikkelingswerk, maar het hoofdthema is wederom de intrigerende gezinsverhouding en een beroerde communicatie tussen vader en zoon. Ditmaal tegen een achtergrond van een chaotisch India.
Tim Parks – Dromen over zeeën en rivieren (Dreams of Rivers and Seas, vert. Caroline Meijer en Saskia van der Lingen), De Arbeiderspers, 2008
Leestips
Van dezelfde auteur:
Buiten bereik
Rechter Savage
Nieuwe kleren voor Massima
Tussen vaders en zonen:
Sandro Veronesi – In de ban van mijn vader
Domenico Starnone – De straat der klachten
Hanif Kureishi – Mijn oor aan je hart
Andrew O’Hagan – Onze vaders