Het zout in de pap
Een wereldwijd verhaal over de winning en het gebruik van zout.
Wel eens stil gestaan bij het feit dat zout ooit nog duurder was als goud? Sommige antieke zoutvaatjes liegen er niet om, maar de gewone plastic huis-, tuin- en keukenzoutstrooiers van nu geven niets weg van de grote rol dat zout eens speelde in de geschiedenis van onze voeding en in onze maatschappij.
De Amerikaanse schrijver Mark Kurlansky, die hiervoor een bekroond boek over de kabeljauw heeft gepubliceerd, beschrijft in dit boek de duizelingwekkend vele mogelijkheden van zout. Sterker nog: zonder zout geen mummies, geen salami, geen gedroogde vis, geen kaas, geen bommen en nog heel veel meer.
Beginnend in China en bij de Egyptische farao’s van voor onze jaartelling schetst hij ons een wereld die om zout leek te draaien; oorlogen werden verklaard en opstanden braken uit. Regeringen spekten hun staatskas met zoutbelastingen, huizen stortten in en legers verzwakten door gebrek aan zout. Van de oude Romeinse saus garum naar de uit 1870 stammende tobascosaus die bij een goed uitgeruste moderne keuken niet mag ontbreken, tot een hedendaags recept voor een Bretonse galette. De geschiedenis van zoutvelden, zoutmijnen, zoutbergen en zelfs een zoutstad met recepten om vis, vlees en groenten in te maken.
Het geeft je een andere kijk op de wereldgeschiedenis en het doet kond van triviale vragen over wie de pasta heeft uitgevonden of wie de diepvries. Het verklaart woorden zoals die van salaris en salami.
Kurlanski werkte als chef-kok en bakker in New York en ergens in New England, Amerika, waarna hij begon te schrijven en nu regelmatig artikelen levert aan bladen zoals de The New York Times Magazine, Harper’s en The International Herald Tribune. Hij is bovenal geïnteresseerd in de geschiedenis van voedsel en als je zijn boek mag geloven is het belangrijkste ingrediënt zout.
De kracht van dit boek is dat er vele leuke wetenswaardigheden in staan die samen met een summiere wereldgeschiedenis een boek vormen dat niet geheel wetenschappelijk is, niet uitblinkt door zijn grappige anekdotes en ook geen roman is, maar een rijk boek is waaruit je curieuze verhalen kan putten over bekende etenswaren zoals hammen, olijven, blauwe kaas, kabeljauw, ansjovis en haring, maar ook over volkeren zoals de Kelten, de Vikingen, de Romeinen en de eskimo’s. Uitgegeven met net zulke curieuze plaatjes. Een boek voor de borreltafel dus. Plezierig om te lezen, leuk om cadeau te doen, heerlijk om in te snuffelen.
Mark Kurlansky – Zout, een wereldgeschiedenis (Salt. A World History, vert. Jos den Bekker) Anthos, 2002
Leeslinks