Het kleine zusje
Amerikaanse roman over een verdwenen meisje.
Nu eens een roman over een andere gekleurde bevolkingsgroep uit Amerika: indianen. De hoofdpersonen van De bessenplukkers behoren tot de Mi’kmaq, een inheems volk dat vooral in het oosten van Noord-Amerika en in Canada leeft, waar het boek zich afspeelt. Maar het indianenleven drukt geen stempel op het verhaal. Soms komt de huidskleur ter sprake, maar het is niet de belangrijkste drijfveer voor deze roman.
De verdwijning van een meisje
Het fictieve verhaal gaat over een Mi’kmaq familie die met kinderen en al elk jaar van Nova Scotia (Canada), waar ze wonen, naar het Amerikaanse Maine trekt om daar enkele weken te werken in de bosbessenpluk. De staat Maine is de grootste bosbessenleverancier van Amerika. Het drama begint in 1962, hetzelfde jaar dat John Steinbeck de Nobelprijs voor Literatuur kreeg.
De familie is op de bessenvelden. De zesjarige Joe heeft net zijn lunch op, maar zijn kleinere zusje Ruthie zit nog met brood in de handen. Joe besluit haar niet te haasten en gaat alleen een wandelingetje naar de rivier maken. Wanneer de hele familie zich weer aan het werk zet, blijkt het vierjarige meisje weg te zijn. Hoe er ook wordt gezocht, ze lijkt spoorloos te zijn verdwenen.
Twee vertellers
Het verhaal, dat aanvangt met het ziekbed van Joe, wordt door twee vertellers uit de doeken gedaan: Joe en Norma. Joe’s hele leven werd getekend door schuldgevoelens, begonnen op die fatale dag in 1962. Daardoor reageert hij niet altijd even goed op wat hem overkomt in zijn leven. Hij beschuldigt zichzelf ervan dat hij niet genoeg geeft aan de mensen die hem dierbaar zijn en zoekt daarom eenzaamheid en drank.
Norma, hoewel donker van huid, heeft twee blanke ouders. Haar moeder smoort haar in liefde, te bang om haar uit het oog te verliezen. Bovendien hangt er een mysterie rond Norma’s eerste levensjaren, waarvan geen enkele foto is. De ouders kunnen het verklaren, maar Norma heeft ook dromen die haar soms verwarren: over een onbekende vrouw voor wie ze warme gevoelens heeft, over een broer die ze niet heeft, want ze is enig kind.
Soepele zinnen
Amanda Peters stevent langzaam op het einde af, niet gehaast. Met soepel lopende zinnen zet ze een boeiend verhaal neer. Beide vertellers gaan moeiteloos heen en weer in de tijd, hun leven vorm gevend. Ook het wisselen tussen de verhalen van Joe en Norma werkt goed. Joe heeft het zwaar gehad, zijn leven een drama, Norma had het ook niet altijd makkelijk met haar overbezorgde moeder, haar onverklaarbare dromen en de vraagtekens die, naarmate haar moeder ouder werd, zich opstapelden.
Feelgood verhaal
Hoewel de Amerikaanse Depressie in 1962 al lang voorbij was, deed het verhaal over de landarbeid me toch denken aan De druiven der gramschap van John Steinbeck. De familie klaagt niet over hun primitieve leefomstandigheden tijdens het oogsten, maar ze leven in een hut en koken op open vuur, net zoals massa’s arme mensen die tijdens de crisisjaren rond 1930 zich op weg begaven richting Californië om werk te vinden, vooral op de velden. Ook Amanda Peters komt op voor de arbeiders en zeker in de jaren ‘60 was armoede nog troef. De bessenplukkers kent echter andere kommer en kwel, draaiend rondom schuldgevoelens en niet rondom armoede.
De bessenplukkers is een perfect boek voor de donkere dagen. Ook al komt er geen kerst noch sneeuw aan te pas, het is wel een feelgood verhaal dat uitstekend past tussen kerstverhalen.
Amanda Peters – De bessenplukkers (The Berry Pickers, vert. Caecile de Hoog), Ambo/Anthos 2024
Leestips
Amerika en zijn landarbeiders:
John Steinbeck – De druiven der gramschap
Ron Rash – Serena
Immigrantenarbeid:
Karl Marlantes – De rivier
C. Pam Zhang – Al wat goud op de bergen is
Indianenverhalen:
Carys Davies – West
Michael Crummey – Rivierdieven
Sebastian Barry – Duizend manen
Laila Lalami – La Florida
Arthur Japin – De overgave
Maine en kleurlingen:
Paul Harding – Dit andere paradijs
Over Braziliaanse landarbeiders:
Itamar Vieira Júnior – Kromme ploeg
Het arme Amerika:
Cormac McCarthy – Suttree
Carson McCullers – Het hart is een eenzame jager
Bill Cheng – Als de hond het spoor kruist