Twin-Twin, Twin en het eco-toerisme
Moderne Zuid-Afrikaanse roman over het Xhosa volk vroeger en nu.
Wanneer Camagu toevallig op een begrafenis komt, wordt hij op slag verliefd op een Xhosa meisje, NomaRusland, die daar zingt. In plaats van het vliegtuig naar Amerika te nemen, waar hij hoopt werk te vinden, reist hij af naar het dorpje Qohorla-aan-zee in de Kaapprovincie (Zuid-Afrika) om haar terug te vinden. Daar ontmoet hij Bhonco en diens dochter Xoliswa Ximiya en raakt hij steeds meer verwikkeld in de strijd rondom een te bouwen toeristencentrum.
Het winnende boek van de Commonwealth Writers Prize 2001 voor Afrika gaat over een vete die ontstaan is in het midden van 1800, die nog doorspeelt in een gemeenschap anno 2000. Het gaat over de moderne Zuid-Afrikaanse maatschappij die, ondanks dat de zwarte bevolking nu is geïntegreerd, nog steeds bezig is met voorkeursbehandelingen: wanneer je geen goeie kruiwagens hebt kom je nergens en slimme zakenlieden kunnen nog altijd domme zwarte dorpsbewoners om de tuin leiden en hun uitbuiten.
Het boek, bestaande uit twee verhalen die om en om verteld worden – het hedendaagse verhaal en dat over de voorvaderen – gaat over mythische profeten, waarvan de belangrijkste Nongqawuse was, die het volk aanzette tot het doden van vee, zodat er een grote hongersnood ontstond en het Xhosa volk uiteenviel in de Gelovigen en Ongelovigen, twee stromingen die zeker bij oude bewoners zoals Bhonco en Zim in het moderne Zuid-Afrika nog sterk leven, terwijl er ook genoeg bewoners zijn die de vete als een mooie vertelling over hun voorvaderen beschouwen.
Het boek gaat vooral over het in stand houden van of geloven in tradities. Met de moderne tijd kan het niet anders of tradities moeten wijken. Maar de culturele nalatenschap moet wel bewaard blijven. Zo schrijft Makes Mda onder andere over de strijd van de traditionele kleding, waaronder de rode mantel – rood is de kleur van de okra-kleurige aarde – waar de titel ook naar refereert (hart van cultuur). Deze wordt niet meer dagelijks gedragen, maar wel voor de toeristen gemaakt, zodat niet verloren gaat hoe men er vroeger uitzag. Ook blijf je in hart en nieren tot je volk behoren: wanneer Camagu een slang treft op zijn bed, en hoe modern en ‘veramerikaniseerd’ Camagu ook is, deze mag niet gedood worden omdat de slang een totem van zijn volk is
Makes Mda schrijft in prachtige en meeslepende stijl. Mythes en werkelijkheid wisselen elkaar af en ook de moderne tijd is nog niet leeg van magie en bijgeloof: Zim weet als enige met de vogels te praten en brengt de grootste tijd dan ook door onder zijn lievelingsboom met zijn vogels. Er wordt verhandeld over traditionele dansen, maar er is ook de rel dat de waterkranen zijn afgesloten omdat niemand zijn rekeningen betaalt. Niet alleen de voorvaderen zijn magisch, maar ook Qukezwa, dochter van Zim, lijkt over magie te beschikken.
Zakes Mda won in 1997 de M-Net Book Prijs voor Ways of Dying, een boek dat vooral over het onzinnige geweld tussen verschillende stammen en de armoede gaat in de grote steden. Het rode hart heeft een totaal andere toon, omdat het niet over geweld, maar over cultuur gaat. Behalve dat je in het begin wel even dreigt te struikelen over alle Afrikaanse namen, is Mda’s schrijfstijl beeldend, onderhoudend en luchtig en kan hij wedijveren met Afrika’s grote vertellende schrijvers zoals Ben Okri en Moses Isegawa.
Zakes Mda – Het rode hart (The Heart of Redness, vert. Robert Dorsman), De Geus/Novib 2002
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Rouwer van beroep
De walvisroeper
Over oude geloven en tradities:
Jennifer Nansubuga Makumbi – Kintu