Vallende engelen
Maleisische roman over gelukzoekers in Shanghai.
Ligt de toekomst van de wereld in het oude, voortsukkelende Europa, is New York nog steeds het Mekka voor mensen die over een rijk leven dromen, of ligt de toekomst in Azië? Volgens Wikipedia is de grootste stad van China Shanghai, de grootste gemeente ter wereld qua inwoneraantal en heeft het de grootste haven van de wereld. Wanneer je de skyline van Shanghai ziet, is het vooral ’s avonds een ongegeneerde, vrolijke lichtbak en overtreft hij die van de vroegere lichtstad New York.
Iedereen weet dat China explosief groeit. Nieuwe steden worden uit de grond gerukt, oudere steden weten niet hoe ze de snelle groei kunnen bijhouden. Zo ook Shanghai, een walhalla voor ondernemers en gelukzoekers, die denken dat wanneer ze het in Shanghai kunnen maken, ze de wereld hebben veroverd. Dus tijd voor de lezer om eens kennis te maken met deze bruisende, Aziatische stad die levens maakt, maar ook veel levens breekt.
De Maleisische schrijver Tash Aw schreef al eerder een roman over de mysterieuze kanten van een geslaagde ondernemer: in zijn debuutroman De zijdehandelaar probeert de zoon van een rijke man te achterhalen of zijn vader een goed of slecht persoon was. Tash Aw is kennelijk gebiologeerd door de miljardair met vuile handen. Één van de vijf hoofdpersonen in zijn derde roman Vijfsterrenmiljardair, is Walter Goa, een machtige zakenman die zijn rijkdom wil delen met de wereld, door zelfhulpboeken te schrijven; over hoe je rijk wordt, hoe je je dient te gedragen en hoe je het beste zaken kunt doen. Zijn boek Vijfsterrenmiljardair is onder een pseudoniem een bestseller geworden.
Phoebe is een arm meisje van het platteland in Maleisië, die haar geluk hoopt te vinden in de grote metropool Shanghai. Ze wil er rijkdom vinden in de vorm van een echtgenoot die haar met veel geld zal kunnen onderhouden en haar bijbel is de Vijfsterrenmiljardair. Phoebe is tevens de meest gedreven persoon (misschien op Walter na) van de hoofdpersonages: zij jaagt een droom achterna die ze heeft opgepikt uit de glossy tijdschriften en andere bladen, waar film- en popsterren hun luxueuze leventje in etaleren.
Maar juist het leven van een popster gaat niet over rozen. Dat bewijst het verhaal maar weer van Gary, wiens ster, na de overwinning van een zangwedstrijd op tv, hoger rijst dan de hoogste gebouwen van Shanghai. Hij lijkt heel Azië te veroveren, maar komt ten val en duikelt diep naar beneden.
Minstens zo diep is de val van Justin C.K. Lim, de oudste zoon van een Maleisische familie, die een van de grootste zakenimperiums in Azië bezit. Het is aan hem een voet tussen de deur te krijgen in het snel veranderende China, opdat het familie-imperium nog groter kan worden.
En tenslotte is er Leong Yinhui, die met luxe massagesalons, lingerie- en kledingzaken een geduchte zakenvrouw is geworden. Ze staat stevig in haar schoenen, straalt zelfvertrouwen uit en is dan ook niet makkelijk ten val te brengen, omdat ze haar zaakjes perfect op orde heeft.
De verhaallijnen van deze personages sluipen langs de hoge gebouwen van Shanghai, kruizen elkaar, lopen een eindje synchroon en splitsen tenslotte weer om elk hun weg te gaan: het zijn kleurrijke verhalen, met de wortels in het arme Maleisië. Justin en Yinhui’s ouders waren al rijk, maar Walter, Phoebe en Gary moeten zelf hun rijkdom nog vergaren wanneer ze hun familie achterlaten.
Ze hebben alle vijf iets gemeen: ze zijn bijzonder eenzaam in de stad die nooit slaapt, waar miljoenen mensen hun dromen najagen en waar het geld voor het grijpen lijkt. Phoebe is er vast van overtuigd dat wanneer ze de zelfhulpboeken en de geslaagde zakenvrouwen die ze over straat ziet rennen, goed bestudeert, het haar zal lukken werk en een rijke man te vinden. Ze begint alvast om via internet bij datingsites en chatrooms afspraken te maken.
Yinhui heeft geen tijd om een man aan de haak te slaan en wanneer Walter haar benadert voor een zakendeal, vraagt ze zich af of hij ook op vrijerspad is. Ze zal een gevecht moeten leveren met haar romantische gevoelens en haar zakelijke discipline.
Ook Justin heeft geen tijd voor amoureuze escapades. Zijn hart is al vergeven en de haastige zakenvrouwen van Shanghai, of filmsterretjes, vervelen hem eerder dan dat ze hem kunnen verleiden. Alleen Yanyan, de vriendin en huisgenote van Phoebe, die het leven in Shanghai heeft opgegeven en met haar eigen angsten moet afrekenen, weet hem te ontroeren.
Gary kan de vrouwen vergeten, nadat hij door zijn fans en impresario-bureau in de steek is gelaten. Om zijn eenzaamheid te bestrijden gaat hij anoniem op pad in chatrooms en treft zo Phoebe, met wie hij een band opbouwt dankzij hun open gesprekken. Alleen houden zowel Phoebe, het arme plattelandsmeisje, als Gary, de omlaag gevallen popster, hun ware identiteit angstvallig voor elkaar verborgen.
Walter gaat niet alleen met Yinhui uit, die hij stroop om de mond smeert met dure etentjes en rustgevende weekends, hij komt ook Phoebe tegen, die met haar argeloze onwetendheid en eigengereidheid Walter weet te charmeren. Alleen kennen we Walters agenda niet: hij blijft voor beide vrouwen uiterst charmant maar koel en op afstand.
En zo is deze wirwar van levens zelfs een spannend boek te noemen en komen we iets meer te weten over de snelle stad Shanghai, waar oude gebouwen, net als ooit in Istanbul, tegen de vlakte moeten om plaats te maken voor nieuwe moderne hoogbouw, waar straten bijna nooit zijn uitgestorven, waar de stille, groene plekjes zijn voor vrijers en waar de lichtjes nooit doven.
Maar het is bovenal een verhaal over carrière maken, liefde, wraak en eenzaamheid in een miljoenenstad die dromen doet uitkomen of laat sneuvelen. Tash Aw heeft een meesterlijk boek geschreven over het achterna jagen en realiseren van dromen, over hoe de mens vooral eerst naar zijn hart moet luisteren alvorens een keiharde wereld binnen te stappen en over geld dat nog altijd niet gelukkig maakt. Hij stelt hierbij zaken aan de kaak zoals cultuur opofferen voor snel geld, corruptie en gewetenloze zakenlui.
De hoofdstukken worden aangegeven met dictaten uit een zelfhulpboek. Het is de vraag of deze slogans je naar het juiste leven leiden… Ze leiden in ieder geval wel naar Shanghai, een druk nieuw Mekka waar het leven snellere slagen maakt dan je hart. Een zeer aangename roman die doet denken aan boeken van Tom Wolfe en Don DeLillo.
Tash Aw – Vijfsterrenmiljardair (Five Star Billionaire, vert. Ton Heuvelmans), Atlas Contact 2013
Leeslinks
Van dezelfde auteur:
Wij, de overlevenden
De zijdehandelaar
Over een liefde voor het vroegere Shanghai, toen al een zinderende stad:
Bo Caldwell – Het verre land van mijn vader
Over de ondergang van het bruisende Shanghai (1937):
J.G. Ballard – Het keizerrijk van de zon
Kazuo Ishiguro – Toen wij wezen waren
Dromen over rijk of beroemd te worden:
Tara Isabella Burton – Social Creature
Sharlene Teo – Ponti
Over het leven in een snelle stad:
Tom Wolfe – Het vreugdevuur der ijdelheden
Don DeLillo – Cosmopolis