Wolfe
Amerikaanse roman over een broer en zus en aanhang.
Michael Cunninghams grootste succesroman is De uren, waarin hij een portret schetst van drie vrouwen in drie verschillende tijden, in de tijdsduur van één dag. Het verhaal is een afspiegeling van Virginia Woolfs grote roman Mrs. Dalloway en won in 1999 de Pulitzer Price for Fiction én de PEN/Faulkner Prize.
Het verglijden van de tijd blijft Cunningham blijkbaar fascineren, want in zijn nieuwste roman Dag gebruikt hij weer de verstrijkende tijd om een portret neer te zetten van een broer en zus en hun aanhang. De roman speelt in drie opeenvolgende jaren, op dezelfde dag van een jaar: 5 april, elk van de drie hoofdstukken in een verschillend dagdeel. Het getal drie moet haast wel een magisch nummer voor Cunningham zijn.
In zijn tweede roman Huis aan het einde van de wereld proberen een homoseksuele man, een man die bi is en een vrouw een kind op te voeden. Deze combinatie voert hij ook weer op in zijn achtste roman Dag: Isabel, foto-editor bij een tijdschrift, is getrouwd met Daniel, ooit een rock&roller die een bescheiden hitje had met zijn rockband. Ze hebben twee kinderen: de vijfjarige Violet en de tienjarige Nathan. En dan is er Robbie, de homoseksuele broer van Isabel, die in het onderwijs zit, maar ook probeert een influencer te worden via het fictieve personage Wolfe op Instagram. Hij woont op de zolder van het appartement van Isabel en Daniel in Brooklyn (New York) en helpt bij het opvoeden van de twee kinderen.
Op de morgen van 5 april 2019 staart Isabel, net wakker, uit het slaapkamerraam. Haar broer Robbie wordt ook wakker en bedenkt wat zijn eerste post zal zijn over Wolfe, een kinderarts, gefantaseerd naar een fictieve oudere broer van hem en Isabel. Ze hebben Wolfe samen gecreëerd, maar Wolfe wordt steeds meer opgebouwd uit dromen en verlangens van Robbie.
Isabel voelt zich schuldig omdat Daniel en zij hebben besloten dat Robbie moet verhuizen om op zolder plaats te maken voor Nathan, die nu te oud wordt om met zijn zusje op één kamer te slapen. Robbie houdt van zijn zus, maar droomt nog steeds een beetje over een leven met Daniel in Venice Beach. Isabel houdt ook hartstochtelijk veel van Robbie en maakt zich zorgen dat hij zich te ver verwijdert van haar gezinnetje. Isabel, tegen een burn out aan, droomt over een huis op het platteland en vraagt zich af hoeveel liefde er nog over is voor haar man Daniel, die maar blijft geloven in een comeback in de rockwereld.
We maken ook kennis met Garth, een kunstenaar en broer van Daniel. Hij was spermadonor voor vriendin Chess, die hem best wel wil betrekken in de opvoeding van baby Odin, maar dan moet hij zijn vaderplichten serieuzer opvatten en niet te dicht bij haar komen.
Het volgende jaar veroorzaakt Corona onrust op de wereld en moeten de meeste mensen binnen blijven. Robbie was echter uitgevlogen en zit vast op een berg in IJsland, van waaruit hij zijn leven met Wolfe beschrijft. Weer een jaar later is Isabels wereld veranderd en zijn de kinderen ook enkele illusies rijker geworden.
Het wel en wee van Isabel, Daniel, Robbie, Violet, Nathan, Chess en Garth wordt in liefdevolle woorden en op elegante wijze beschreven. Robbie is hopeloos op zoek naar een nieuwe toekomst, terwijl Daniel juist probeert het verleden weer wakker te schudden. Isabel vreest voor haar toekomst zonder werk en heeft moeite met het hier en nu. Garth heeft zijn kunstenaarsoog op de toekomst gericht, terwijl Chess moeite heeft om in haar eigen droom te leven. Violet is best wel bang voor de wereld waarin ze opgroeit en Nathan komt na zijn rebellerende tijd eventjes ten val.
De goed uitgewerkte karakters stellen zich bloot aan de vragen van het leven. Over huwelijken en andere relaties, zoals de onzekere driehoeksverhouding tussen Isabel, Daniel en Robbie en de aantrekkende en wegduwende relatie tussen Chess en Garth. In het laatste deel bekennen Isabel en Chess elkaar dat ze dachten dat ze anders dan andere vrouwen waren, maar beide constateren ze dat het moeilijk is om te ontkomen aan de clichés van de liefde.
Drie jaar rammelende verhoudingen. Er wordt getwijfeld aan de liefde, er wordt een persoon verzonnen om angsten en verlangens een plek te geven en er worden beslissingen genomen om het leven bij te benen. Michael Cunningham is geen man van drama queens of acties, maar schrijft over alledaagse gevoelens zoals liefhebben, twijfelen en eenzaam zijn, over dromen en realiteit. Zelfs als het niet altijd normale verhoudingen betreft. Zelfs als het verhaal wel degelijk een drama kent.
De toon van het boek is echter niet dramatisch te noemen, misschien juist omdat er telkens een jaar verder wordt gesprongen. Slechts op de avond van het laatste jaar is er een klein beetje actie zonder al te veel impact; de andere gebeurtenissen worden min of meer vanaf een afstand beschreven. Waardoor je het idee krijgt dat het verglijden van de tijd als een niet te stoppen, zacht stromende rivier is, met hier en daar een kleine stroomversnelling.
Michael Cunningham is een meester in het beschrijven van de gevoelens. Waardoor je diep in het innerlijk van zijn karakters duikt. Dat fascineert. Je wilt weten hoe het met iedereen gaat, een jaar later. Drie opeenvolgende 5 aprils zijn genoeg om een aandoenlijk verhaal te schrijven over een broer en zus, vrienden, kinderen en hun verzonnen Wolfe. Het levert toch een traantje op aan het einde van het verhaal.
Michael Cunningham – Dag (Day, vert. Lucie van Rooijen en Inger Limburg), Prometheus 2023
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Huis aan het einde van de wereld
De uren
Bloedverwanten
Een woelige gevoelswereld:
Coco Mellors – Cleopatra en Frankenstein
Sally Rooney – Normale mensen
Bariṣ Biçakçi – Radeloos als we waren
Siri Hustvedt – Wat me lief was