Liefde, dromen en de wereld
Aangrijpende Noorse roman over oorlogscorrespondent en moslim revolutionaire.
Hij is een Europese oorlogscorrespondent en wanneer hij met haar meegaat naar het eilandje waar haar ouders wonen, wordt hij geaccepteerd in hun huisje, maar de moeder fluistert wel haar dochter in dat zij een ander zal moeten trouwen, daar de bruidsschat al lang geleden is betaald. Zij ging weg bij haar moeder toen haar moslimstaat dat van haar eiste: men moest vechten voor een land en zo was zij bij de vrijheidsstrijders terechtgekomen, waarvan ze het uniform trots droeg. Hij had haar in actie gezien, hij schreef over de oorlog terwijl zij het wapen hanteerde om te doden.
Ze hielden van elkaar, maar zij kon heel opvliegend zijn, net als hij vaak in zichzelf verzonken was. Toen ze in Rome woonden, waar zij eeuwig uit het raam kon kijken, maar waar ze samen naar de regen keken, en hij naar kantoor ging, merkte ze dat er een verandering in hem was gekomen. Zijn nachtmerries kwamen vaker terug en hij was steeds meer in zichzelf gekeerd. Zijn baas bood hem aan nu eens niet de oorlog te verslaan, maar universele dromen achterna te gaan.
Samen hadden ze door woestijnen gezworven, terwijl hij verhalen vertelde die hij opschreef in zijn boekje, of die hij voorlas. Over zijn ontmoeting met Isabelle Eberhardt, een Westerse vrouw die alleen door de Arabische wereld zwierf, over zijn bezoek aan Babylon, over het verhaal van kapitein Hawthorne die in Birma een gigantische kloosterbel probeerde in te schepen voor Hare Majesteit de Koningin of over de honderden Chinezen die een voorstelling van Romeo & Julia in Birma bijwoonden. Zijn verhalen doen haar dromen, maar hij heeft ook andere verhalen, die hij liever niet vertelt.
Hij is het niet altijd eens met haar. Een oorlog is een oorlog en daar deed zij aan mee. En wat hebben de vrijheidsstrijders nu helemaal voor geluk gebracht aan het volk? Zij is Moslim en dan weer niet. Hij schrijft over oorlogen en niet over godsdienst, maar soms vergelijken ze de bijbel en de koran. Toen ze samen in haar land leefden kwamen gezanten van haar nieuwe regering vertellen dat hij niet langer welkom was. Hij schreef niet meer volgens hun principes. Daarom vertrok ze uit haar land, waar ze eens voor gevochten had.
Toen hij op reis was op zoek naar dromen en ze niet wist of hij ooit terug zou komen, zocht ze zijn broer op. Die was Jezuïet en catalogiseerde de goede dingen. De andere broer schreef over de slechte dingen. Uit zijn mond hoorde ze hoe haar vriend, ook eens een Jezuïet, de oorlog had meegemaakt tussen twee volkeren die elkaar afmaakten met bijlen. En dat het volk zelfs verraden werd door een priester. Toen begreep ze meer van de gebieden waarin hij zich zo vaak terugtrekt.
De Noorse schrijver Gunnar Kopperud was oorlogscorrespondent bij Associated Press en heeft veel in Afrika gewoond. Het boek speelt zich voor het merendeel ook af in Afrika en de sfeer doet denken aan de romans van de Amerikaanse schrijver Paul Bowles die ook de sfeer van het lome, vaak extreme leven van Westerlingen in Marokko in zijn romans vastlegde.
In Verlangen worden bijna geen plaatsnamen genoemd. Zo weten we niet uit welk land zijn vriendin komt, de moslim vrijheidsstrijdster, net zo als het land en het volk van de Hutsi’s en Tutsi’s ook niet genoemd wordt. Soms wordt een naam zoals Mandalay in Birma en uiteraard Rome genoemd, een stad die een rol speelt in het leven van beide geliefden.
Wat nog meer stof tot dromen geeft is dat er geen echte rode draad door het boek loopt. Het zijn hoofdstukken vol verhalen en gevoelens, dan weer verteld vanuit de mannelijke hoofdpersoon, dan weer vanuit de vrouwelijke hoofdpersoon. Enkel in de verte merk je dat het stel wat uit elkaar dreigt te raken: hij heeft moeite met wat hij als oorlogscorrespondent heeft gezien en meegemaakt, hij heeft kritiek op de zaak waarvoor zij gevochten heeft. Zij is meer pragmatisch en probeert hem soms met harde hand terug in de wereld te halen en soms stoeit ze met haar mohammedaanse afkomst.
Het is vooral deze abstractie rond hun verhouding, maar ook de verhalen, die het boek tot een boek van ‘verlangen’ en dromen maakt. Een belangrijk thema zijn de eeuwige verschrikkingen die een oorlog met zich meebrengt, maar er is ook de sfeer van avontuur in de Tropen. Er worden mooie aanzetten gegeven tot filosoferen over het leven en de oorlog, maar ook over leven met verschillende godsdiensten, wat maakt dat het boek erg werelds is. Van het Inka rijk, China, Birma tot Afrika toe. Met het grootste accent op Afrika. Prachtige verhalen worden er verteld met soms zeer humoristische inslag.
Omdat er niet echt een verhaal in zit, is het moeilijk om het boek samen te vatten. Wat wel te vertellen valt is dat het boek in een zeer pakkende stijl geschreven is en het je meetrekt in de schemerige wereld van gevoelens en verhalen van een stel, die zowel cultureel als religieus bijna tegenover elkaar staan, maar genieten van een leven in Afrika. Erg mooi boek dat qua sfeer zeker aan Paul Bowles doet denken, maar door zijn wereldse inhoud nog verder reikt dan het gebied waar Bowles over schreef.
Time of Light was de debuutroman van deze Noorse schrijver, dat een zeer goede ontvangst van de internationale pers kreeg. Ook die roman gaat over verlangen. Verlangen is een uitzonderlijk mooie roman over liefde, dromen en de wereld.
Gunnar Kopperud – Verlangen (Savn, vert. Diederik Grit), De Geus, 2004
Leestips
Over een oorlogscorrespondent en de liefde:
James Meek – We zetten nu de afdaling in
Liefde in oorlogsgebied:
Laura Restrepo – Lied van oude geliefden
Over een oorlogscorrespondent:
Arturo Pérez-Reverte – De schilder van het kwaad
Imaginaire oorlog:
Matthew Olshan – Waterland
Van eenzelfde sfeer:
Paul Bowles – Het dak van de hemel