Waar is de verrader?
Israëlische roman over een student die een scriptie wil schrijven over Judas Iskarios.
Stel je de anti-held van deze roman eens voor: een kleine, flink behaarde man met een groot hoofd, een eigenaardig loopje en ook nog eens onderhevig aan een depressie. Zijn vriendin is er met een ander vandoor en omdat het familiebedrijf failliet is, kan hij zijn studie niet meer voortzetten en stopt hij met het schrijven van zijn scriptie. Dit is Sjmoeeël Asj, de student die vat probeert te krijgen op zijn leven.
Hij reageert op een advertentie, waarin gezelschap voor een oudere heer wordt gevraagd. Asj wordt aangenomen en trekt in het oude huis aan de rand van Jeruzalem. De beeldschone Atalja, twee keer zo oud als Asj, zwaait er de scepter en heeft het zo georganiseerd dat het haar oude schoonvader Gersjolm Wald aan niets ontbreekt. De buurvrouw brengt eten en Asj moet Wald ’s avonds gezelschap houden met pittige discussies.
Het kost Asj moeite zijn bed uit te komen en de gesprekken met Wald levendig te houden. Maar hij raakt in de ban van de familie die hem onderdak geeft: de koele, onpeilbare Atalja, op wie hij verliefd wordt, haar gesneuvelde man Micha en haar overleden vader, Sjealtiël Abarbanel, een politicus die tegen een joodse staat was. Hij werd uit de politieke top gegooid en ging roemloos ten onder. Asj’ discussies met Wald voeren ook steeds vaker naar zijn afgebroken scriptie, waarin hij probeerde te bewijzen dat Judas Iskarios niet de intentie had Jezus te verraden, en Judas in wezen de grondlegger van het Christendom was.
Het verhaal over een man in een depressie die dankzij een winter in huize Abarbanel langzaam weer grip krijgt op het leven, staat vol met interessante vraagstukken die allemaal rond de beschuldiging ‘verrader’ draaien: was Abarbanel een verrader omdat hij geloofde dat de Joden naast de Arabieren konden samenleven, was Asj’ vriendin een verraadster omdat ze er met iemand anders vandoor ging, is Asj misschien een verrader omdat hij zijn familie links laat liggen en niet aan hun verwachtingen voldoet, was Wald een verrader omdat hij zijn zoon de oorlog instuurde?
De dunne draad die wordt gesponnen tussen Asj en Atalja houdt het verhaal stevig overeind: zijn ze voor elkaar bestemd? Het verhaal speelt grotendeels in het donkere huis van Abarbanel, maar soms kuieren we ook met Asj door de winterse straten van Jerusalem, die dankzij Oz’ beeldende woorden uitstekend tot leven komen. Judas is een speciale en rijke roman die veel voedsel geeft tot nadenken en je doet dromen over andere wegen die de geschiedenis had kunnen nemen.
Amos Oz – Judas (Judas, vert. Hilde Pach), De Bezige Bij, 2015
Leeslinks
Van Amos Oz:
Panter in de kelder
Plotseling diep in het woud
Een verhaal van liefde en duisternis
Over de Israëlische en Palestijnse kwestie:
Julia Navarro – Schiet maar, ik ben toch al dood
Susan Albuhawa – Het blauw tussen hemel en zee