Op zoek naar vader

Prachtig epos over een man die opgroeit in een missieziekenhuis in Ethiopië

J.R. Moehringer – Tender bar

Autobiografisch verhaal over jongen die deels opgroeit in een bar

Twee jongens, die zonder biologische vader opgroeien. De hoofdpersoon J.R. uit J.R. Moehringer’s autobiografische boek Tender bar en Marion Stone, de verteller van De heelmeesters van Abraham Verghese, verlangen soms naar hun vader, maar beseffen dat ze goed af zijn met hun vervangende vaders: voor J.R. Is dat de vaste klantenkring van de Dickens Bar in Manhasset op Long Island en voor Marion Stone is dat dokter Ghosh, dokter in het missieziekenhuis Missing, even buiten Addis Abeba in Ethiopië.

Terwijl J.R. wordt grootgebracht door zijn moeder in Manhasset en deels in Arizona, moet Marion Stone het doen met Hema Ghosh, een dokter van het missieziekenhuis, waar zijn moeder is gestorven tijdens de bevalling van Marion en zijn broer Shiva. Beide jongens weten van het bestaan van hun vader af: de vaders zijn echter verdwenen. J.R.’s vader laat zich nooit meer zien na de scheiding met J.R.’s moeder en omdat hij voor de radio werkt, is hij alleen als stem bekend bij J.R., die als klein kind altijd met zijn oor aan de radio hing om ‘De Stem’ te horen.

Dokter Stone, de verwekker van Marion, verliet het Missing-ziekenhuis meteen na het overlijden van zuster Mary Joseph Praise, Marion en Shiva’s moeder, om nooit meer van zich te laten horen. Hema was woedend dat de vader zijn tweeling in de steek liet, maar deed geen moeite hem later op te sporen, bang dat hij zijn kinderen zou terug claimen.

Beide jongens krijgen ook één grote liefde. J.R. klampt zich angstvallig stevig vast aan zijn eerste liefde Sidney, maar beseft dat zij nooit zijn levenspartner kan worden en Marion moet met lede ogen aanzien dat zijn jeugdliefde Genet, met wie hij opgroeit, nooit zijn vrouw kan worden.

Terwijl J.R. Moehringer ons in zijn voorwoord probeert uit te leggen hoe belangrijk de klanten van Dickens in zijn leven waren, slaagt hij niet op geheel overtuigende wijze met zijn verhaal de lezer hiervan te overtuigen. Zijn opgroei-verhaal verzandt menigmaal in anekdotes en wat navelgestaar, vaste patronen en maar heel weinig passie. Hoe leuk sommige verhalen ook zijn, de door hem excentriek beschreven mannen van ‘Dickens’ krijgen niet die glansrijke vaderrol.

Dokter Ghosh krijgt echter wel de liefhebbende vaderrol van Marion Stone. Abraham Verghese geeft naast een pleegvadersrol bovendien nog veel meer mee aan zijn hoofdkarakter in De heelmeesters: de passie van een chirurg, kwaadheid, vergevingsgezindheid, liefde, naïviteit. De heelmeesters bruist van het leven en passie, liefde, verraad en spanning. En dat komt niet doordat het verhaal zich grotendeels in het kleurrijke Afrika afspeelt.

Het Ethiopië van de jaren 70 komt er zelfs een beetje bekaaid af, omdat het grootste deel van het verhaal zich concentreert rond het missieziekenhuis, dat even buiten de hoofdstad Addis Abeba ligt. Naast wat beschrijvingen over Haile Selassie en politieke intriges, wordt de stad met zijn geuren en kleuren maar sporadisch beschreven. Abraham Verghese’s kracht ligt meer in de omschrijving van de mensen. De reacties van de personages beschrijft hij zo gedetailleerd en subliem, dat het bijna voelt alsof je daar aanwezig bent.

Abraham Verghese verwerkt in deze debuutroman vele autobiografische aspecten. Hij werd zelf in Ethiopië geboren en vluchtte voor de onlusten daar met zijn ouders, die oorspronkelijk uit India (Kerala) kwamen, naar Amerika. Zijn al aangevangen medische studie maakte hij echter af in India, waarna hij als afgestudeerde terugkwam naar Amerika, waar hij zijn carrière als arts begon in de wat minder goeie ziekenhuizen.

Uiteindelijk groeide hij uit tot een gerenommeerd arts, die bekend stond om zijn grote zorg voor zijn patiënten, iets wat ook heel duidelijk naar voren komt in zijn roman. De passie voor de medische wetenschap en het menselijk drama, staan naast het thema van de zoektocht naar een vader voorop in het verhaal. Maar ook de fatale liefde voor Genet en zijn verstoorde relatie met zijn tweelingbroer Shiva vormen een van de hoofdlijnen. En zo kent De Heelmeesters veel lijnen die het verhaal interessant en spannend maken.

Het verhaal van J.R. in Tender Bar steekt dan ook heel bleek af tegenover dit grote passionele epos van een dokter die naast zijn medische missie aan het schrijven sloeg. Tender Bar mist drama en passie en is vrij saai geschreven. De Heelmeesters echter is prachtig geschreven en vertelt een zeer leerzaam verhaal. Het is een van die boeken die je met moeite dichtslaat.

Abraham Verghese – De heelmeesters (Cutting for Stone, vert. Otto Biersma en Paul Bruijn), De Bezige Bij 2009
J.R. Moehringer – Tender bar (The Tender Bar, vert. Anneke Bok), De Geus 2009

Leestips:
Van Abraham Verghese:
Het verbond van het water
Over een andere jeugd in Afrika:
Chigozie Obioma – De verboden rivier
Aminatta Forna – De duivel danste op het water