De raadselachtige wereld van volwassenen
Colombiaanse roman over 8-jarig meisje en haar depressieve moeder.
De Colombiaanse schrijfster Pilar Quintana maakte ooit deel uit van de schrijversgroep Bogota39, de meest veelbelovende schrijvers van Zuid-Amerika onder de 39 jaar. Omdat de meeste van die schrijvers uit grote steden kwamen (Quintana komt uit Cali), antwoordden ze op de vraag “wat schrijf je” steevast: “stadsliteratuur”. Maar Quintana beseft dat haar werk (en ook dat van anderen) steeds vaker naar het platteland trekt, net zoals ze lijkt te worden aangetrokken door de jungles die massaal over de bergen van haar land kruipen.
De jungle
Quintana’s vorige in het Nederlands vertaalde boek, Het teefje, speelt naast een oprukkende jungle. Haar nieuwste boek, De afgronden, opent en eindigt met een jungle, ook al is dit een jungle binnenshuis met kamerplanten. Ze woekeren op de benedenverdieping in het huis waar de achtjarige Claudia met haar ouders in Cali woont. Haar vader heeft een goedlopende supermarkt en is meestal van huis. Haar moeder verzorgt de planten en hangt ‘s middags het liefst op bed, bladerend door roddeltijdschriften over beroemdheden.
Gonzalo
Van een zorgeloze kinderwereld naar de raadselachtige wereld van volwassenen is een hele stap. Voor Claudia begon de grote mensenwereld vragen op te roepen toen haar tante Amelia, zus van haar vader, van een buitenlandse reis terugkwam met een grote verrassing: Gonzalo, haar nieuwbakken echtgenoot. En met Paulina, een prachtige pop met chocoladebruin haar en lakschoentjes met witte sokjes.
De periode ‘vóór Gonzalo’ was ten einde en Claudia’s moeder werd wakker uit haar sluimerende leven. Ze kleedde zich mooi aan en sleepte Claudia overal mee naar toe. Totdat haar ouders veel begonnen te schreeuwen en met deuren gingen slaan. Toen begon de periode ‘ná Gonzalo’, waarin Claudia’s moeder zo moe was dat ze zelfs de jungle niet meer verzorgde en hele dagen op bed door haar tijdschriften bleef bladeren. Wanneer een beroemdheid vroegtijdig overleed, raakte ze er niet over uitgepraat, zoals over de dood van prinses Grace van Monaco, Natalie Wood en Karen Carpenter. Dat maakte Claudia onzeker: wat als ook haar moeder haar in de steek zou laten?
Villa in de bergen
In een villa van vrienden in de bergen waarin ze vakantie gaan houden, komen de angsten niet tot rust. Integendeel. Er spookt het verhaal van een moeder rond, die zomaar op een dag spoorloos verdween. Dat spreekt tot de fantasie van Claudia, waardoor het grote huis, omgeven door bergen en ravijnen gevuld met ondoordringbare jungles, haar best wat angst aanjaagt.
Jeugdherinneringen. Ze komen en gaan, ze raken verbleekt of juist feller gekleurd. Als kind is het moeilijk te raden wat zich achter gesloten slaapkamerdeuren of in duistere pashokjes afspeelt. Pas als volwassene kun je de puzzelstukjes bij elkaar leggen. Quintana heeft er echter voor gekozen om alles door Claudia’s kinderogen te zien, ook al is de lezer al wijs genoeg om te begrijpen wat er speelt.
Stille kracht
Quintana komt uit de gegoede middelklasse van Colombia. Terwijl haar succesvolle roman Het teefje juist over armoede gaat, speelde ook daar, net zoals in De afgronden, een grote vakantievilla een rol. Haar boeken zijn vooral sociaal geëngageerd en laten niets los over politieke spanningen of maffiatoestanden, waar Colombia om bekend staat. De afgronden had overal kunnen spelen, terwijl ze met Het teefje juist een aanklacht schreef tegen de historische verwaarlozing van de armoedige kuststreek rond de havenstad Buenaventura. De afgronden mist ook de rauwheid van Het teefje. De nieuwe roman is meer gepolijst. De pagina’s roepen nog genoeg gevoelens op, maar bedaard en gecontroleerd, met stille kracht.
Quintana heeft op subtiele wijze zo’n periode weten te vangen waarin kinderen voor de drempel naar volwassenheid staan. Waarin ze nog niet geheel begrijpen waar de volwassenen mee bezig zijn, maar toch worden gegrepen door de ondertonen. Het verhaal werd in 2021 beloond met de ‘Spaanstalige Booker Prize’, de Premio Alfaguara de Novela.
Pilar Quintana – De afgronden (Los Abismos, vert. Brigitte Koopmans), Meridiaan 2023
Leestips
Van dezelfde schrijfster:
Het teefje
Kinderwerelden:
Bianca Bellová – Het meer
David Vann – Aquarium
Mitch Cullin – Getijdenland
Rachel Joyce – De dag dat de tijd stilstond
Georgina Harding – Wie zij was