Omhoog en toch weer omlaag
Amerikaanse roman over een vrouwelijke piloot en een filmster.
Amelia Earhart is misschien wel de beroemdste vrouw in de luchtvaartgeschiedenis. Ze werd in één klap wereldberoemd met de eerste solovlucht over de Atlantische oceaan in 1928. Ze zal ook niet snel worden vergeten wegens haar verdwijning in 1937, aan het einde van een poging om de wereld rond te vliegen via de Noord- en Zuidpool. Zij en haar navigator verdwenen spoorloos en het is nooit achterhaald wat er is gebeurd, noch zijn er sporen van beide passagiers en het vliegtuig gevonden. Boeken te over met speculaties.
Het idee voor De grote cirkel is misschien wel begonnen met een van die speculaties: de heldin in dit boek, Marian Graves, verdwijnt ook spoorloos met haar navigator. Marian heeft verder niets gemeen met Earhart. Alhoewel fictief, is ze een welkom nieuw personage in de wereld van vrouwen die hun strepen in de vroege, mannelijke wereld van de luchtvaart hebben verdiend. En dat zijn er heel wat. Het verhaal wemelt van de historische feiten over de luchtvaart, over Earhart en andere vrouwen. Een deel gaat ook over de vrouwelijke Amerikaanse vliegeniers (Women Airforce Service Pilots) die tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Engeland gingen om de mannelijke piloten te ontlasten, opdat die zich alleen bezig konden houden met oorlogshandelingen.
Marian Graves weet al vanaf haar tiende dat ze de lucht in wilt, na de ontmoeting met een stuntvliegers-duo dat als een circusnummer door het land trok. Ze werkt hard voor haar opleiding, waarna ze het luchtruim kiest in een lange lijst van verschillende toestellen, van Curtiss Jennies, een Lockheed Vega tot de beroemde Spitfires.
Maar de roman is veel grootster opgezet. Marian en haar tweelingbroer Jamie groeien op bij een oom die van opvoeden geen verstand had, wel van schilderen, gokken en alcohol. Wat de tweeling veel vrijheid geeft tijdens hun jeugd, zoals in plaats van naar school te gaan, de natuur in te trekken. Hun grote vriend die in al hun jeugdavonturen deelt is Caleb, de zoon van een hoer, die even verderop woont. Het trio heeft een nauwe relatie, die echter niet altijd bestand is tegen alle turbulente gebeurtenissen in Marians verdere leven. Soms drijven ze apart, soms raken ze in elkaar verstrengeld. Verschillende romantische lijnen doorkruisen de luchtvaart, onder andere die van onmogelijke liefdes.
Het verhaal begint bij het einde: de motivatie voor en de start van de fatale tocht, door Marian zelf toegelicht. In het tweede hoofdstuk lezen we over het neerstorten, gefilmd op een set voor een speelfilm, met Hollywood-sterretje Hadley die Marian speelt en vertelt hoe dat zo is gekomen. Hoofdstuk drie duikt naar het allereerste begin: de teloorgang in 1914 van het fraaie passagiersschip Josephine Eterna, een gebeurtenis, allesbepalend voor het leven van Marian Graves.
Het boek gaat niet alleen over Marian, maar ook over Hadley, die eigenlijk in een soort identiteitscrisis zit, verwend door de miljoenen die ze heeft verdiend met haar hoofdrol in een populaire tv-serie. Dit Hollywood-drama zorgt voor een vrolijke noot, terwijl Hadley steeds meer wordt gegrepen door het mysterie van Marian Graves.
De roman vol historische feiten blijft niet op één plek, net zoals de hoofdpersonages geen rust kunnen vinden. Het verhaal stuitert van Montana naar bruisend Los Angeles en Hollywood, het koude en barre Alaska, Antarctica, exotisch Hawaï, swinging en verduisterd Londen tijdens de Tweede Wereldoorlog, Seattle, Nieuw Zeeland en nog meer plekken.
De grote cirkel biedt een heerlijke leeservaring: over een stoere vrouw die er alles voor doet om te kunnen vliegen, over trieste liefdeszaken, over een tweeling die uit elkaar groeit, over een jeugdvriend die almaar terugkomt en over heel veel vliegtuigen. Een grootse roman die je gegarandeerd even wegneemt uit je eigen wereld en garant staat voor uren leesplezier.
Maggie Shipstead – De grote cirkel (Great Circle, vert. Marion Drolsbach, Lucie Schaap), Meulenhoff 2022
Leestips
Nog zo’n semi-historische, grootse roman die je even alles doet vergeten:
John Griesemer – Signaal en ruis
Stel dat we konden vliegen:
Claire Corbett – Vleugels
Angela Carter – Circusnachten
Over een man die droomde van de luchtvaart:
Jed Mercurio – Omhoog
De ruimte in:
Ruchir Joshi – De laatste straaljagerlach
Geschiedenis en de tijd van een leven:
Louis de Bernières – Het stof dat van dromen valt