Hamburg – Brüderstrasse
Duitse roman over een vrouw in Hamburg die een deserteur verbergt aan het einde van de WOII.
Een man herinnert zich de kraam in Hamburg waar altijd de beste curryworst te vinden was. Hij gaat op zoek naar de vrouw die de kraam had, omdat hij vermoedt dat zij de curryworst heeft uitgevonden. Hij vindt haar in een bejaardentehuis, waar zij hem al breiend de geschiedenis vertelt over de laatste dagen van de oorlog.
De 40-jarige Lena Brückner leerde de jonge marinier Bremer in Hamburg kennen toen ze in de rij stonden voor de bioskoop. Na een luchtalarm neemt ze hem mee naar huis. De volgende dag moet Bremer zich bij een nieuwe eenheid melden, maar wanneer hij opstaat en Lena hem vraagt terug in bed te komen, kruipt hij weer onder de dekens. Vanaf dan is hij een deserteur.
Lena werkt in een staatskantine en weet altijd kliekjes en andere voedingsmiddelen mee naar huis te smokkelen. De twee richten zo onopvallend mogelijk een liefdesnestje in, de buren hebben grote oren. Bremer kijkt overdag uit het raam en maakt het huis schoon.
Dan pleegt Hitler zelfmoord en geeft Duitsland zich over. De Engelsen komen Hamburg binnen en de oorlog is over. Lena is gelukkig met Bremer in haar huis en besluit niet meteen aan hem te vertellen dat de oorlog over is.
Wat dit alles met de ontdekking van de curryworst te maken heeft, daar komen zowel de lezer als de verteller pas achter in het laatste hoofdstuk. Bremer heeft er mee te maken, de vader van de verteller, 24 vaste kuub hout en 300 eekhoornvellen.
Het boek gaat over de oorlog, burgerlijke ongehoorzaamheid, maar vooral over het dagelijks leven in een tijd waarin voedsel schaars was en de mannen met bosjes vielen aan het front. Lena’s man was al jaren uit haar leven verdwenen, ook haar zoon moest ergens aan een front zijn. Bremer kwam voor haar als een engel uit de hemel: een jongeman die zich haar liefde liet welgevallen.
Hoe uit deze geschiedenis een curryworst ontstaat is een mooi verhaal. Want weinig dingen ontstaan zomaar. De uitvinding van de curryworst laat zien dat een samenloop van omstandigheden en een moment van zwakte kunnen leiden tot iets positiefs. De ontdekking van de curryworst is geen wereldschokkende gebeurtenis en de curryworst is op het eerste gezicht ook niet het meest verfijnde gerecht, maar toch kan het zo’n treffend verhaal opleveren. De Duitse schrijver Uwe Timm weet de sobere tijdsbeelden goed over te brengen, schetst met evenveel verve de worstenkraam op een tochtige uithoek in Hamburg en brengt met veel passie een beeld van mensen die tussen goed en slecht door laveren om te overleven.
Uwe Timm heeft al veel boeken gepubliceerd. Hij was een kind van jaren 60 en voelde zich sterk verweven met studentenprotesten en milieuzaken (Heisser Sommer, 1974, Kerbels Flucht, 1980). Pas later verschijnen er in zijn boeken autobiografische jeugdaspecten zoals in Mijn broer bijvoorbeeld, waarin hij probeert te reconstrueren waarom zijn broer bij de SS is gegaan. Het verhaal over Lena Brückner valt ook onder het hoofdstuk jeugdherinneringen uit Hamburg. En het laat tevens zien dat Uwe Timm altijd van verhalen heeft gehouden.
De ontdekking van de curryworst (1993) gaat over gewone mensen in ongewone omstandigheden, zodat er ook ongewone dingen gebeuren. Het verhaal is zowel ontroerend, vermakelijk als een serieus beeld van een Duitse stad aan het eind van de Tweede Wereldoorlog en van de na-oorlogse dagen. Een mooi boek voor iedereen die van een goed verhaal houdt.
Uwe Timm – De ontdekking van de curryworst (Die Entdeckung der Currywurst, vert. Gerrit Bussink), Podium 2005
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Icarië
Rood
De macht van begeerte
Over een gewone Duitser voor, tijdens en na WOII:
Rudolf Lorenzen – Allesbehalve een held
Wachten op het einde van de oorlog:
Arno Geiger – Onder de drachenwand
Een Duitse stadsroman van voor de tweede Wereldoorlog:
Alfred Döblin – Berlin – Alexanderplatz