Honderd jaar in sneltreinvaart
Franse familieroman over een wijnboerenfamilie die naar Chili emigreert.
Er zijn van die boeken die je meezuigen naar een andere wereld en die je niet kunt dichtslaan voordat je de laatste pagina hebt omgeslagen. Vooral familiesaga’s kunnen daar goed in zijn. Erfgoed komt van een Franse schrijver die Venezolaans bloed door zijn aderen heeft stromen en besloot een familieroman te schrijven over een Franse wijnboer die naar Californië wilde emigreren, maar in Chili terechtkwam. Hij beschrijft vier generaties en twee wereldoorlogen in een spanne van honderd jaar.
Nadat een druivenziekte korte metten had gemaakt met de zes hectare wijnstruiken die Lazare’s vader in de Jura bezat, toog hij met 30 frank en één overgebleven, gezonde, wijnstok op weg naar het beloofde land van Amerika. Wegens buiktyfus ging hij eerder van boord en kwam zo in Chili terecht, waar hij door een taalmisverstand meteen een nieuwe familienaam kreeg: Lonsonier.
Bonnefoy neemt de lezer in een ademloze vaart door de familiegeschiedenis, die beslist niet saai is te noemen. Lazare zelf keert terug naar het land van zijn vader om Frankrijk te dienen in de Eerste Wereldoorlog. Hij ging er heen met zijn twee jongere broers, hij kwam alleen terug. Zijn vrouw, die roofvogels temt, knapt hem weer op, en hier komt de fraaie badkuip op pootjes te hulp, die menig familielid zal troosten. Lazare’s vrouw liet een immense volière bouwen, waar hun dochter Margot werd geboren. Margot bouwde een vliegtuig in de tuin, werd vliegenierster en ook zij trok in Europa ten strijde. De politieke strijd was inmiddels losgebroken in Chili en Lazare’s linkse kleinzoon was uiteindelijk de laatste spruit van de familie Lonsonier die honderd jaar later Chili de rug toekeerde om in Frankrijk een nieuw bestaan op te zetten.
Het boek flirt met het Zuid-Amerikaanse magisch realisme, heeft tal van zeer onderhoudende karakters, maar ik mis een ziel. Daar denken de Franse boekhandelaren anders over: die riepen Erfgoed uit als het boek van het jaar (2020). Het valt bijna niet te voorkomen dat het boek wordt vergeleken met de Zuid-Amerikaanse klassieke familieromans Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel García Márquez en Het huis met de geesten van Isabel Allende. Het verschil is wel dat laatst genoemde boeken ongeveer het dubbele aantal pagina’s hebben. Erfgoed heeft een magere 200 pagina’s en wordt geroemd om zijn kleine volume waarin geen woord teveel staat. Ik had echter het gevoel dat ik in een te hoog tempo door het verhaal werd getrokken. Het ging allemaal net even te snel om je te hechten aan de personen en hun verhaal. Ondanks deze gemiste kans om er een gedenkwaardig boek van te maken, zoals dat van Allende en Márquez, is het een heerlijk boek om te lezen. Maar te dun om er verslaafd aan te raken, terwijl het verhaal juist wel die potentie heeft.
Miguel Bonnefoy – Erfgoed (Héritage, vert. Liesbeth van Nes), De Bezige Bij 2021
Leeslinks
Generatielange familieromans:
Luz Gabáz – Palmen in de sneeuw
Min Lin Lee – Pachinko
Karl Marlantes – De rivier
Roy Jacobsen – De onzichtbaren
Namwali Serpell – De rook die dondert
Nino Haratischwili – Het achtste leven
Kamila Shamsie – Verbrande schaduwen
José Luís Peixoto – Het pianokerkhof
Ugo Riccarelli – Gedroomde tijd