Nachtelijke verhalen om niet bij in slaap te vallen
Italiaanse fantasieroman over père Foucauld, Algerije, Tuzla en beren in Bosnië.
Een Italiaanse wetenschapper wacht midden in de Hoggar, een gebergte in de Algerijnse Sahara, op het overvliegen van zwaluwen die regen zullen aankondigen. Hij is in gezelschap van zijn gids Jibril, wat soldaten om hen te verdedigen en ze hebben de reizende dichter Tighrizt ingehuurd om hen te vermaken in de koude nachten.
De plek is dezelfde waar Charles de Foucauld als kluizenaar zijn laatste jaren doorbracht. Om de tijd door te komen, vertelt niet alleen Tighrizt verhalen, maar ook de wetenschapper vertelt verhalen over een feest van de Tagils, over de beer Amapola, over zijn ontmoeting met de Armeense marskramer Zingarian en over hun bezoek aan de Bosnische stad Tuzla waar op 25 mei 1995 eenenzeventig jongeren omkwamen tijdens een Servisch bombardement.
Het verhaal is een perfecte mengelmoes van fictieve verhalen en historische feiten. Over mythische mensen zoals de wandelaar die al jarenlang blootsvoets de Sahara doorkruist zonder last te hebben van de hitte of uitdroging. Of zoals De Perfecte, een vrouw die de Balkanlanden doorkruist tijdens de laatste oorlog daar, maar ook over père Foucauld en over Tuzla.
De verhalen warmen de wetenschapper en zijn gezelschap op om het wachten, de nachtelijke kou en de eenzaamheid midden in het Algerijnse gebergte te doorstaan. Maar vooral de lezer wordt vanaf de eerste pagina door de sympathieke woordenstroom verwarmd. De onderhoudende verteller permitteert zich allerlei vrijheden, zoals het zelf bedenken van uitspraken van Charles de Foucauld (1858 – 1916), een militair die monnik werd en zich het lot van het arme volk van Noord-Afrika aantrok en daar vele jaren rondreisde, alvorens hij zich als een kluizenaar vestigde in de Hoggar, waar hij onder andere een woordenboek Frans-Touareg schreef.
De Italiaanse schrijver Maurizio Maggiani is de man achter deze prachtige en sfeervolle stem. Hij werkte als leraar in een gevangenis, gaf les aan blinde kinderen en werd filmeditor en regieassistent. Vandaar misschien die kundige samensmelting van zoveel verschillende werelden, van Algerije, Italië, de Kaukasus naar Bosnië, van mysterieuze, of heilige mensen naar de werkelijkheid van bloederig geweld.
Maggiana vermythiseert de hedendaagse maatschappij waarin de laatste Joegoslavische oorlog en de voortdurende burgeroorlog in Algerije een rol spelen, door mensen en dieren op te voeren die ver van de realiteit staan. Zoals de vrouw De Perfecte die overal werd gezien, of de Koubitsjanen diep weggedoken in de Kaukasus, of de vluchtende berin Amapola die bloed aan haar snuit had, wat volgens een DNA-onderzoek een revolutie in de wetenschapswereld had kunnen veroorzaken, of de moderne marskramer Zingirian die, oorlog of niet, overal doorheen kwam om zijn zaken te doen. En hoe is de dichter Tighrizt aan zijn einde gekomen? Zelfs de vertellers vader, Dinetto, een Italiaanse arbeider die duizenden vogelkooitjes maakte, groeit uit tot mythische grootte.
De combinatie van zulke kleurrijke personages in een donkere wereld vol oorlog en terreur geven het boek diepte en ruimte voor een sprankje hoop in bange dagen. Dat de lijn tussen fictie en non-fictie uiterst dun is, maakt het verhaal alleen maar des te boeiender.
Verhalen vertellen en je fantasie gebruiken is een grote kunst, ze in een boek samen te laten smelten is een nog grotere kunst. Maurizio Maggiani is een heel grote verteller die op alle fronten zijn lezers weet te beroeren. Wanneer je Reiziger in de nacht leest, zit je net als de wetenschapper in het middelpunt van de wereld voor het hutje van Foucauld, op een berg onder de duizenden sterren in een koele Sahara-nacht. Daar heb je geen fantasie voor nodig, maar alleen een boek van Maurizio Maggiani.
Maurizio Maggiani – Reiziger in de nacht (Il viaggiatore nocturno, vert. Manon Smits), De Geus 2007
Leestips
Verhalen en oorlog:
Laura Restrepo – Lied van oude geliefden
Verhalen die mythische proporties aannemen:
Gunnar Kopperud – Verlangen
Lawrence Norfolk – In de gedaante van een beer
Over de Joegoslavische oorlog:
Drago Jančar – Die nacht zag ik haar
Sara Nović – Wie het mooist valt
Arturo Pérez-Reverte – De schilder van het kwaad
Guido Snel – Mr. Lugosi’s butler