In de ban van mijn vader 2
Italiaans autobiografisch verhaal over de ontdekking van een strijdlustig verleden van een vader.
Spaanse schrijvers kunnen zich niet losmaken van het Franco-verleden: een ijzeren regime dat menige familie uit elkaar deed vallen. Italiaanse schrijvers hebben het regelmatig over de politiek, zoals die van de roerige jaren ‘60 en ‘70. De tijd rond Mussolini, waarin het communisme het moest ontgelden tegen het fascisme, was een aanloop naar die tijd. M. De zoon van de eeuw van Antonio Scurati en Het Mussolinikanaal van Antonio Pennacchi maken in ieder geval gewag van een behoorlijk gepolitiseerd land. De Napolitaanse romans van Elena Ferrante gebruikt ook de politiek als achtergrond: zoals de strijd van de arbeiders in de talloze fabrieken.
Ook Verzonken stad verhaalt over de strijd rond de rechten van de arbeiders. Het speelt in de jaren ‘70, ook wel de Jaren van lood genoemd, toen communisten, de Rode Brigade en andere extreem rechts en linkse partijen de straten van Italië met aanslagen en ontvoeringen onveilig maakten en chaos creëerden. Schrijfster Marta Barone komt, wanneer haar vader al 10 jaar is gestorven, er achter dat ze haar vader maar heel slecht heeft gekend en hij een heftig verleden heeft, dat heel wat dingen verklaart uit de periode dat hij haar vader was, een rol die hij met weinig verve wist te spelen.
Via vrienden van haar ouders, rechtbankverslagen en krantenknipsels bouwt ze zijn verleden op: over een arts die zich inzette voor het volk, meedeed aan talloze protestacties, en uiteindelijk werd gebruikt door groepen die geen geweld schuwden om hun idealen te verwezenlijken, of, om gewoon wraak te nemen. Zodoende werd haar vader valselijk beschuldigd van deelname aan een terroristische organisatie en werd hij veroordeeld tot gevangenisstraf.
Ik was al eens eerder verrast door een boek dat melding maakte van het heftige geweld dat in die tijd in Italië woedde. Elena Ferrante verhaalt uitgebreid over onlusten op de fabrieken en verboden organisaties in haar Napolitaanse romans, maar dit verhaal draait alleen maar rond deze onlusten. Soms krijg je zelfs het idee dat het allemaal zwaar overdreven is, omdat het moeilijk is de link te leggen tussen deze gewelddadige mensen en de vredelievende Italianen die we kennen van de vakanties in La Bella Italia. Volgens de media klopt het verhaal historisch gezien, en moeten we het doen met een dochter die zich opeens realiseert dat haar vader, met wie ze weinig contact had, eigenlijk een held was. Misschien dat haar sentimenten ook een beetje over de top gaan in haar fanatieke zoektocht naar het verleden van haar vader. Maar het verhaal mag er zijn. Ook al is het een zware geschiedenisles over Italië. Vaak genoeg wordt nog steeds de vraag gesteld: “Wat deed je toen je hoorde dat president Kennedy was vermoord.” Ik vraag me nu serieus af wat ik deed in de jaren ‘70, toen er honderden doden vielen in Italië, dankzij al die bommen en schietpartijen. Al verhalen lezend verbaas ik me elke keer weer over wat voor een gewelddadige tijd dat was.
Misschien houden de Italianen, net als de Spanjaarden, ervan de geschiedenis ver weg te moffelen, zodat zelfs kinderen niet weten wat hun ouders deden. Sandro Veronesi schreef in zijn zo succesvolle roman In de ban van mijn vader over een zoon (toevallig net als Barone ook een kinderboekenschrijver) die onverwachts het linkse verleden van zijn vader ontdekt, wat zijn leven op zijn kop zette. De vraag blijft waarom Marta Barone’s vader ook een streep door het verleden had gezet. Wanneer alles klopt wat zijn dochter schrijft, was hij een kleine held van het volk en had daar juist trots op moeten zijn. Nu kan zijn dochter trots zijn op haar werk en haar vader.
Marta Barone – Verzonken stad (Città Sommersa, vert. Manon Smits), Ambo/Anthos 2021
Leestips:
De woelige politiek in Italië:
Ugo Riccarelli – Gedroomde tijd
Antonio Scurati – M. De zoon van de eeuw
Antonio Pennacchi – Het Mussolinikanaal
Wu Ming – 54
Jaren 60 en 70:
Ginevra Lamberti – Iedereen slaapt in de vallei
Lidia Ravera – Het feest is afgelopen
Sandro Veronesi – In de ban van mijn vader
Elena Ferrante – De Napolitaanse romans