De grot van de geschiedenis
Fascinerende Engelse roman over een Griekse mythe die zich herhaalt in de moderne geschiedenis.
Toen de koning van Kalydos alle goden dankte voor een rijke oogst, vergat hij hierbij Artemis, de godin van de jacht. Uit wraak zond Artemis daarop een reusachtig zwijn dat dood en verderf zaaide in Kalydon. Daarop trok de zoon van de koning van Kalydos, Meleagros, ten strijde om het zwijn te doden. In zijn gevolg bevonden zich 60 helden uit de Griekse mythologie waaronder Jason, Castor en Pollux, Theseus, Meilanion en één vrouw: Atalante. De jacht eindigt in een grot, waar nog maar 3 jagers aanwezig waren: Meleagros, Meilanion en Atalante.
Eind jaren ‘30 genieten drie jongeren in een Roemeens stadje van hun vriendschap en het einde van hun jeugd: Solomon Memel, Jacob Feuerstein en Ruth Lackner. De vriendschap wordt ruw verstoord met het begin van de Tweede Wereldoorlog en de Duitsers die het stadje bezetten. Met behulp van Ruth weet Solomon Memel de Duitse razzia’s te ontsnappen en komt na een barre tocht door de bergen in het Pindosgebergte van Griekenland, waar hij gevonden wordt door een partizanengroep, waarin de plaatselijke heldin Thyella. Voor Solomon eindigt de oorlog in een verwarrende jacht op de Duitse Kolonel Eberhardt.
Na de oorlog verwerkt Solomon zijn oorlogservaringen met de originele Griekse mythe in een gedicht De jacht op het zwijn. Het gedicht zal wereldberoemd worden, ondanks dat er een vreemde versie opduikt uit Israël.
Het is een fascinerende roman vol geschiedenislagen, die ook de vraag oproept: Waar of niet waar.
Allereerst geven de voetnoten in het eerste gedeelte, waar de Griekse mythe van De jacht op het zwijn van Kalydon wordt verhaald, de bronnen waarin tegenstrijdige meningen staan over de gebeurtenissen. Ook de oudheid was al verdeeld over het waar of niet waar zijn van een mythe.
Vervolgens is er het stadje in Roemenië waar de hoofdpersoon en zijn vrienden vandaan komen, welke naam in het boek niet genoemd wordt. Het kan hier handelen om het stadje Czernowitz, wat tot 1918 een Habsburgs plaatsje was, vervolgens Roemeens, toen Duits, Russisch en nu Chernivtsi in de Oekraïne is. Czernowitz is tevens de geboorteplaats van de Roemeense dichter Paul Celan die na de oorlog bekend werd met o.a. een gedicht getiteld De jacht op het zwijn, en met wie Norfolks hoofdpersoon Solomon veel gelijkenis vertoont.
Maar waarheid in de geschiedenis is een duur goed. Zoveel mensen, zoveel meningen wordt gezegd. En zoals al blijkt met de Griekse mythe, kunnen die ver uiteenlopen. Daarom maakt het niet zo uit op welke feiten Lawrence Norfolk zijn roman gebaseerd heeft, net zoals waarop Solomon zijn fameuze gedicht heeft gebaseerd in het boek. Feit is dat Lawrence Norfolk een prachtige roman heeft geschreven waarin Griekse mythologie verweefd wordt met de Tweede Wereldoorlog en de hedendaagse maatschappij. De geschiedenis herhaalt zich. Goden of mensen, er zal altijd weer iemand zijn die een zwijn op pad stuurt waarop de jacht weer kan worden geopend.
Nadat het verhaal is geopend met de Griekse mythe, komen we in het verhaal van Solomon, dat zich van net voor de oorlog tot in de jaren 90 afspeelt, waarin Solomon Ruth weer ontmoet, die in Parijs is om zijn gedicht te verfilmen. Dan is Solomon nog steeds op jacht: is Ruth nog wel het meisje uit zijn jeugd waar hij van hield en wat is er met Jacob gebeurd?
Ook Jacob is op jacht geweest naar Solomon en de twee hebben elkaar gevonden in de publicatie van hun gedicht De jacht op het zwijn. Hun sporen raken verloren in de grot van het gedicht, in de grot van de waarheid. Want wat is waar en wat is niet waar? Solomon kent zijn eigen geschiedenis waarin hij zelfs een moeilijk te bevatten waarheid achterhoudt. Maar zolang hij niet begrijpt wat Jacobs verhaal is, is de jacht nog niet gesloten.
Mijn eigen waarheid is dat In de gedaante van een beer een fascinerend mooi geschreven boek is. Het is de derde roman van Lawrence Norfolk (na Het woordenboek van Lemprière en De neushoorn van de paus). Het boek neemt je mee naar de ruige bergen van Griekenland en zijn mythische bewoners. Het leidt je met een spannende tocht door de gruwelen van de oorlog die nog altijd naklinken in onze hedendaagse maatschappij. Een reis door een boek dat je net zoals de geschiedenis niet snel zult vergeten.
Lawrence Norfolk – In de gedaante van een beer (In the shape of a Boar), De Bezige Bij, 2002
Leestips
Over de Tweede Wereld Oorlog en de daaropvolgende burgeroorlog in Griekenland:
Christos Chomenidis – Niki
Irena Karafilly – The Captive Sun
Louis de Bernières – Kapitein Corelli’s mandoline
Victoria Hilop – Zij die geliefd zijn
De bekendste boeken over Griekse helden en Goden:
Homerus – Ilias en Odyssee