Overleven met Leky
Duitse roman over een troosteloze weduwe.
De originele titel van dit boek, Herrenausstatterin, betekent zoiets als winkelierster in herenmode. Mode, noch een winkel zijn te vinden in dit vermakelijke verhaal. Het is ook niet zo dat de hoofdpersoon Katja en vertelster van het verhaal grossiert in herengebruik, maar er spelen wel drie mannen een belangrijke rol. Het draait allemaal om Jakob, de tandarts, die boven zijn behandelstoel de leus “Het is zo voorbij” had hangen. Het was ook zo voorbij, toen Katja met Jakob trouwde, hij meestal in een tent in de tuin bivakkeerde en tenslotte vreemdging en hij helemaal niet meer de tuin in kwam. Dat was al erg genoeg. Maar toen hij niet veel later verongelukte en Katja nu zeker wist dat hij nooit meer in haar bed zou liggen, raakte ze in een depressie.
Het is een ware kunst om over een depressie te schrijven, zonder dat het een al te zwaar verhaal wordt. Veel schrijvers lukt het zelfs om er een onderhoudende draai aan te geven. De een trekt zich terug om zijn leven te overdenken en van de gekste dingen rijtjes op te stellen (Erlend Loe – Naïef, super), een twaalf-jarig jongetje stort zich op de wetenschap en reist naar het Smithsonian Instituut om er een lezing te geven (Reif Larsen – De verzamelde werken van T.S. Spivet), weer een ander trekt zich terug in een villa, fotografeert dode dieren en denkt terug aan andere kunstprojecten (Sara Baume – Zevenduizend eiken). Genoemde boeken hebben allemaal een hoofdpersoon die vreemd, maar wel heel vertederend overkomt. Ze zitten allemaal in een depressie en elk heeft een eigen manier om er uit te komen.
Ook Mariana Leky heeft een hoofdpersoon (Katja) gecreëerd, waar op het eerste gezicht zo’n naïviteit vanaf spat, dat je je afvraagt met wat voor ’n persoon je van doen hebt. Katja duikt haar verleden in met een vermakelijke zelf-spot die van de pagina’s druipt, op zoek naar waar het ooit is misgegaan. Ze at en dronk niet meer en verloor haar vertaalbaan. Alleen had ze het nooit gered. Tenminste, het is maar hoe je de verschijning van doctor Friedrich Blank interpreteert: hij is eigenlijk niet meer onder de mensen en alleen Katja kan hem zien en met hem communiceren. Hij ontfermt zich over Katja, laat haar astronautenvoedsel eten en veel drinken, wat haar een beetje helpt. Maar er komt versterking: Armin, de brandweerman, die plotseling bij Katja aanklopt en niet meer uit haar keuken is weg te slaan.
Blank is een heer op leeftijd, wijs en goed gekleed, die nog maar één wens heeft: zijn vreemdgaande vrouw nog een keer zien. Armin is gek van karatefilms en daarom gelooft Katja niet dat hij echt brandweerman is. Ook Blank is daar niet zeker van. Maar Katja vertrouwt Armin wel genoeg om hem aan – de voor Armin onzichtbare – Blank voor te stellen. En zo gaat dit trio een paar dagen uitwaaien in Zandvoort, waar ze McQuincey, een oude held uit karatefilms, ontmoeten, met wie ze zoveel plezier beleven dat Katja het einde van haar depressie-tunnel ziet.
Geen van de personages lijkt echt. De geweldige tandarts Jakob, altijd met een flesje tears again tegen zijn tranende ogen, was eigenaardig, daar hij niet met Katja wilde samenwonen, maar in een tent in de tuin sliep. Behalve dat Katja erg van hem hield en zijn dood het begin van haar grote crisis was, speelt hij slechts een rolletje op de achtergrond. Blank is de tweede hoofdpersoon, een gepensioneerde classicus die niemand kan zien, maar Katja van de nodige raadgevingen voorziet. Hij is haar grote leidsman, die, was hij echt geweest, best wel eens Katja’s nieuwe liefde had kunnen worden. Maar helaas is zijn tijd geteld, wanneer Katja duidelijk tekenen van herstel vertoont. Armin, met zijn obsessie voor karatefilms, lijkt ook uit de lucht te komen vallen om Katja te redden, en ondanks dat Katja hem niet echt ziet zitten als een nieuwe man, worden ze voor korte tijd geliefden.
Naast deze kleurrijke personages is er de onbetwist komische schrijfstijl van Mariana Leky, die ook al opviel in haar in Nederland eerder gepubliceerde roman Vanaf hier zie je alles. Een zekere simpelheid, maar ook rake beschrijvingen van situaties, geven het verhaal een lichtvoetige lading. Leky weet Katja vol te stoppen met de meest merkwaardige observaties en innerlijke gesprekken, zodat de zinnen veel grappiger overkomen als goed zou zijn voor een triest verhaal over verlies. Dat geeft zoveel luchtigheid en frisheid in deze roman dat je hem het liefste in één ruk wilt uitlezen.
Mariana Leky – Dichterbij dan je denkt (Herrenausstatterin, vert. Lucienne Pruijs), Nieuw Amsterdam 2019
Leestips
Van dezelfde schrijfster:
Vanuit hier zie je alles
Een persoonlijke crisis bestrijden:
Deborah Levy – Augustusblauw
Erlend Loe – Naïef. Super
Reif Larsen – De verzamelde werken van T.S. Spivet
Sara Baume – Zevenduizend eiken
Sara Baume – Stommelen stampen slaan