Race naar de maan
Engelse roman over een Russische astronaut die naar de maan vliegt.
Omhoog is een meeslepend verhaal over een man die maar één missie heeft: in de geschiedenisboeken komen wegens zijn luchtvaartprestaties. Terwijl in Amerika alle ‘ace’-straaljagerpiloten en astronauten publiekelijk bejubeld werden als nationale helden, werden deze mannen in Rusland juist uit de publiciteit gehouden. Het door Philip Kaufman verfilmde boek van Tom Wolfe The right stuff (1979), gaat over de Amerikaanse helden die Amerika in 1961 de zege van de eerste man in de ruimte hebben gegeven.
Het verhaal van de zeven astronauten van de Mercury uit The right stuff is in vele opzichten het verhaal van Jevgeni Jerjomin in Omhoog: als weeskind weet Jevgeni op te klimmen naar de opleiding tot straaljagerpiloot, waarna hij zich in Korea moet bewijzen tussen de elkaar concurrerende straaljagerpiloten. Hij schiet zoveel vijandige vliegtuigen neer dat hij een ster wordt met de bijnaam ‘Iwan de Verschrikkelijke’. Maar sterren vallen, zo ook Jevgeni Jerjomin die wordt weggestopt in een kamp op de Noordpool. Later belandt hij in een astronautenopleiding waar iedereen nog fanatieker wordt betreffende prestaties die niemand ooit heeft geleverd.
Terwijl het heldendom van het filmdoek druipt in The right stuff, is Omhoog echter het relaas van een anti-held. Jevgeni Jerjomin is een man van weinig woorden en vrienden, die alleen lijkt te leven voor zijn ambities. Wanneer hij zijn eerste top heeft bereikt, wordt hij hardhandig wakker gemaakt uit zijn heldendroom en verbannen naar de noordpool. Hij is dan weliswaar getrouwd, maar zijn vrouw wordt gewoon ‘De weduwe’ genoemd, net als zijn kinderen geen naam krijgen in het boek. In barre en koude omstandigheden likt Jevgeni zijn wonden en vraagt zich vertwijfeld af of dit nou het leven was.
Zijn naam werd uitgevlakt en het leven bleef topzwaar tot iemand zich ‘Iwan de Verschrikkelijke’ herinnerde en hem in het kosmonautenprogramma opnam. Jevgeni voelde dat dit zijn laatste kans was. Hij gaf alles om een nieuwe held te worden: trainen en zware diëten volgen.
Uiteindelijk bevindt Jevgeni Jerjomin zich helemaal alleen in die onmetelijke ruimte tussen sterren en planeten. Daar volgt de confrontatie met zichzelf en de techniek die de mens ruimtereizen veroorlooft. Tot het laatst haalt Jevgeni alles uit de kast om een held te worden, vastbesloten om zijn naam te laten verder bestaan…
In de jaren 60 was het een ware wedloop tussen Amerika en Rusland: wie zou het eerst op de maan landen? Terwijl het Amerikaanse ruimteprogramma volop in de belangstelling stond, was het gissen naar wat er in Rusland gebeurde. Russische kosmonauten werden pas bekend wanneer hun missie was geslaagd. Ongelukken en mislukkingen werden uit de geschiedenisboekjes én de pers gehouden.
De Engelse Jed Mercurio, die zijn schrijverssucces vooral te danken heeft aan tv-series zoals Cardiac Arrest, heeft met Jevgeni Jerjomin zo’n weggemoffelde Russische held tot leven geroepen, een anti-held die je al snel in je hart zou willen sluiten, hoe fanatiek Jevgeni zijn droom ook achterna jaagt.
Het aangrijpende verhaal over Jevgeni Jerjomin gaat over de race naar de maan en over Amerikaanse helden en hun Russische tegenpolen. Het speelt zich grotendeels af in de lucht en verder nog, tussen de sterren. Jed Mercurio trainde als straaljagerpiloot en die ervaringen geven het boek nog meer kracht. Want Omhoog is ook een hartveroverend relaas over vliegen en in de wolken zijn. Wie droomt er niet van, om ooit eens tussen de sterren te kunnen zweven? Omhoog is een verhaal dat de lezer meeneemt, de hoogte in. Heel ver het heelal in…
Jed Mercurio – Omhoog (Ascent, vert. Krijn Peter Hesselink), Mouria, 2007
Leeslinks
De ruimte in:
Ruchir Joshi – De laatste straaljagerlach