Heimwee naar Iran
Engelse roman over een dochter en haar Iraanse moeder.
Sara verliest haar ongeboren kind en begrijpt niet hoe haar moeder Maryam haar neefje kon slaan, een incident dat de aanleiding was voor het verlies van haar kind. Ook Maryam is overstuur en vlucht weg. Eigenlijk is het geen vlucht, want Maryam besluit eindelijk terug te gaan naar het dorp waar ze als kind zo intens gelukkig was en waar het antwoord ligt op een vraag die ze al die jaren in Engeland voor zich heeft gehouden. Maryam gaat naar Mashhad, een kleine stad in Iran, waar ze ooit is geboren en opgegroeid. Daar ziet ze haar jeugd voor zich en de gebeurtenissen die hebben geleid tot haar verbanning naar Engeland. Enkele dagen later reist ze met knikkende knieën door naar Mazareh, een oud dorp opgetrokken uit rode klei aan de rand van de bergen. Om haar moeder te begrijpen moet ook Sara dezelfde reis maken, naar het land van haar moeder waarover ze zoveel heeft gehoord, maar nog nooit is geweest.
Een keuken in saffraan is het verhaal van een moeder en dochter. Eigenlijk meer het verhaal van de moeder, die nooit aan haar leven in Engeland heeft kunnen wennen. De oorzaak is niet het culturele verschil tussen Iran en Engeland, maar een droeve liefdesgeschiedenis die aangestuurd door de gebeurtenissen in Iran leidde tot de verbanning van de moeder. Pas wanneer haar dochter ook bijna moeder is, durft ze haar verleden onder ogen te zien en terug te keren naar de plek waar haar grote liefde woont.
Het is de eerste roman van de schrijfster Yasmin Crowther, die net als Sara in het verhaal ook een Iraanse moeder heeft en een Engelse vader. Niet alleen is het verhaal sfeervol, er spreekt een soort heimwee uit naar een ouwe goeie tijd die nooit meer zal terugkeren. Een Iran dat de schrijfster waarschijnlijk kent uit de verhalen van haar moeder over een zorgeloos leven in Oriëntaalse sferen.
De dramatische gebeurtenissen die Iran troffen na de afzetting van de sjah spelen slechts op de achtergrond en hoewel Maryam’s vader een officier was in dienst van de sjah, worden er verder niet te veel allusies naar de politiek gemaakt.
Een keuken in saffraan is vooral het verhaal over een dochter die haar moeder probeert te begrijpen omdat er een cultureel gat is gevallen. Sara weet niets van haar moeders tijd in Iran, daarom valt het haar moeilijk de buien van afwezigheid van haar moeder te vergeven. Haar moeder blijkt in een schijnwereld geleefd te hebben. Die waarheid onder ogen zien doet zowel moeder als dochter pijn. Het verhaal van Maryam en Sara raakt het hart van zowel moeders als dochters.
Yasmin Crowther – Een keuken in saffraan (The Saffran Kitchen, vert. Ton Heuvelmans), Mouria, 2006
Leestips
Vrouwen en Iran:
Gina B. Nahai – Het noodlotskind
Gina B. Nahai – De schreeuw van de pauw
Fariba Hachtroedi – Oevers van bloed
Over Iran:
Sholeh Rezazadeh – De wind vindt altijd zijn weg
Christian Kracht – 1979
F. Springer – Teheran, een zwanezang
Moeders en dochters:
Kim Echlin – Dagmars dochter
Mara Meimaridi – De heksen van Smyrna
Preethi Nair – Honderd tinten wit