Novecento op papier
Italiaanse familieroman over meerdere generaties in Toscane.
Met een van de eerste treinen die het stadje Colle aandeed kwam de Meester. Het station was nog niet eens klaar en de Meester werd met paard en wagen omhoog gebracht naar het oude dorp. De Meester werd ondergebracht bij weduwe Bartolo die kamers verhuurde om zo wat geld te verdienen.
Met de Meester kwam het geluk binnen in het huis van de weduwe dat even buiten de stadsmuren van Colle stond. Ze werden hartstochtelijk verliefd op elkaar en kregen vele kinderen.
Nadat de geschiedenis verder had geschreden en de weduwe opnieuw weduwe was geworden werd Annina, dochter van een van de rijkste varkenshandelaren uit de streek, verliefd op Cafiero, een zoon van de Meester.
De tijden zijn onrustig dan. De Meester werd al bestempeld als een oproerkraaier, de zoon van hem werd hetzelfde genoemd door Telemachus, de oom van Annina die na de dood van haar vader Ulyssus toestemming voor haar huwelijk moest geven.
Maar liefde overwint. Echter niet alles. In de woelige tijden van sociale onrusten, een zware griepepidemie, gevolgd door de fascistische periode en de Tweede Wereldoorlog overleven lang niet alle nazaten van de Meester.
Gedroomde tijd geeft heel gestileerde tijdsbeelden van Italië. Het begint bij de spoorwegen die werden aangelegd begin 20ste eeuw. Dit vervoermiddel bracht niet alleen zijn passagiers dichterbij de grote steden waar onder andere betere medische verzorging was, maar zorgde ook voor werkverschaffing. Het betekende werk voor vele arbeiders, die echter steeds meer werden uitgebuit. De reactie hierop waren de anarchistische en communistische bewegingen die tientallen jaren later veel aanhang onder de arbeiders hadden. Een tegenbeweging was het fascisme die georganiseerd door de rijke industriëlen vaak op gewelddadige manier de arbeiders klein wilden houden. Tenslotte brak de Tweede Wereldoorlog uit. Eerst was Italië vriendjes met het fascistische Duitsland maar halverwege de oorlog liepen ze over naar de tegenpartij. Wat zorgde voor de nodige verwarring in het Italiaanse leven. Tussen deze historische radars van de tijd kwam ook nog eens de grote epidemie van de Spaanse griep die zorgde voor ontelbare doden.
Gedroomde tijd laat zien welke invloed de geschiedenis kan hebben op de persoonlijke levens. We beginnen met een gelukkig stel: de weduwe Bartolo en de Meester. De Meester is echter al aangetast door een zekere onrust. Hij leest socialistische en communistische boeken en maakt deel uit van een Europese actieve organisatie die tegen onrecht en uitbuiting is. Dankzij deze radicale groepering zal zijn geluk met de weduwe van korte duur zijn.
Zijn zoon neemt het stokje over. Hij trouwt met een vrijgevochten dochter van een van de rijken van de streek, Ulyssus de varkenshandelaar. Hij werkt als arbeider bij de Spoorwegen, een van de grootste werkverschaffers uit die tijd. Het is ook in die tijd dat er grote publieke werken worden georganiseerd. Zoals de drooglegging van een moeras nabij Colle. Deze grote werken roepen weer industrialisatie op en tegelijk met de opkomst van de auto wordt het industriële tijdperk een feit. De varkenshandelaren, de familie van Annina, storten zich op de industrie en komen zo lijnrecht tegenover Annina’s man en arbeider Cafiero te staan.
Na veel bloedvergieten en nadat de Italianen zich van het fascisme probeerden te ontdoen, kreeg Annina tenslotte het laatste woord. Maar dan is er niet veel meer over van de nazaten van de Meester.
Ugo Riccarelli weet op opmerkelijke toon de grote historische lijnen aan te houden als ook de persoonlijke karakters groots te ontvouwen. De meeslepende verhalen over de familie van de Meester en die van de Varkenshandelaren zijn ondanks de sombere tijd kleurrijk. Niet alleen de namen die Griekse mythes oproepen als ook namen zoals Liberta en Sole zorgen voor een rijke woordkeuze. Ook de manier waarop hij zijn verhaal heeft vormgegeven is luchtig en onderhoudend. Het verhaal beperkt zich niet alleen tot Toscane. Het waaiert uit naar Zwitserland en de Oekraïne en het gooit de grenzen open naar de Oriënt waar vooral India zorgt voor verre dromen.
Het verhaal doet denken aan de grootse film van Bernardo Bertolucci uit 1976, 1900 – Novecento, dat ook speelt rond het conflict tussen arbeiders en fascisten. Het prachtige Novecento heeft nog woede in zich, Gedroomde tijd heeft berusting in zich. Net als Annina legt ook Riccarelli zich neer bij de geschiedenis. We moeten verder met het leven en zoals hij in een interview met de website ‘Italia.nl’ zegt: “Haal uit het leven wat erin zit, maar vergeet niet wie je bent en waar je ‘roots’ liggen.”
Gedroomde tijd is een roman die je meeneemt de geschiedenis in, maar is op de allereerste plaats een prachtig familieverhaal dat bekroond werd met de belangrijke Italiaanse literaire prijs Premio Strega. Een boek voor iedereen die houdt van familieverhalen, Italië en beeldend geschreven romans.
Ugi Riccarelli – Gedroomde tijd (Il dolore perfetto, vert. Els van der Pluijm) De Arbeiderspers, 2006
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Een zee van niets
Oorlog in Italië:
Christopher Castellani – Een kus van Maddalena
Michael Ondaatje – De Engelse patiënt
Italië en de politiek:
Rosetta Loy – Wegen van stof
Lidia Ravera – Het feest is afgelopen
Domenico Starnone – De straat der klachten
Wu Ming – 54
Umberto Eco – De mysterieuze vlam van koningin Loana