Amandeltaarttranen
Magisch realistische Iraanse/Amerikaanse roman over moeder en dochter.
Roxanna de Engel is het kind van Susha de Schone en haar grootmoeder is Beebee, de nazaat van de beroemde Kraai, de Russische vrouw die rond 1800 haar man, een rabbi, volgde naar het Joodse getto van Teheran. Op een dag verdween ze zomaar in de onbarmhartige zon en liet haar vier dochters achter. Dit is het begin van de vloek die heerst op deze vrouwelijke familielijn.
In elke generatie was er wel een vrouw die wegliep en haar kinderen in de steek liet. Wanneer Roxanna geboren wordt, zijn alle tekenen daar dat zij ook een ongelukskind is. Susha is bang voor haar nieuwe kind en probeert haar zelfs te vermoorden, maar Roxanna’s vader weet haar in veiligheid te stellen door haar weg te geven aan Alexandra de Kat, die iemand voor haar huishouding zocht.
Alexandra de Kat, een excentrieke vrouw die uit Rusland kwam gelopen, heeft een piano waarop ze concerten geeft met als enige publiek alle straatkinderen of een ieder die zich voor haar raam zet. Ze wordt onderhouden door een rijke man die haar een kind geeft: Mercedes de Filmster. Zo groeien Mercedes en Roxanna samen op. Mercedes heeft maar een doel voor ogen: zo snel mogelijk uit het getto wegkomen en met een rijke man trouwen. Roxanna voelt het lot op zich wegen en is ingetogener. Wanneer Mercedes zich uit het getto heeft geworsteld en Alexandra sterft, verlaat ook Roxanna het getto en ontmoet Sohrab, de rijke nazaat van een oude prins, die met zijn vader Teymur de Ketter en zijn moeder Fräulein Claude in een huis in de Laan van Geloof woont. Sohrab is tot over zijn oren verliefd, tot grote ergernis van zijn moeder, en trouwt met haar. Ze krijgen een dochtertje Lili, maar dan slaat toch het noodlot toe. Of gebeurt het omdat Roxanna zelf haar noodlot wil ontlopen?
Prachtige roman over generaties vrouwen uit het joodse getto van Teheran die voor de val van de Sjah weten uit te wijken naar Amerika. Het verhaal wordt bevolkt door namen als Miriam de Maan, Jacob de Ja-Ja-Kop of namen die hierboven al genoemd zijn. Bijna mythische namen, die de geschiedenis van Los Angeles in zullen gaan, want daar komt Roxanna’s familie terecht, en daar zullen ze nog vaak praten over die magische lijn van vrouwen uit wie zij voort komen.
Het boek is in twee delen gedeeld: het verhaal van Roxanna in Teheran, en het verhaal van Lili, haar dochter, in Amerika.
De hoofdkarakters, Miriam, Roxanna en Lili worden prachtig uitgebouwd, evenals die van Mercedes, de beschermster van Lili, maar duidelijk ook de enige vrouw die de zeden en haar cultuur met alle gemak van de wereld achter zich kan laten. Het kost de familie van Roxanna meer moeite.
Dat is het mooie van dit verhaal: komende uit een armoedige hechte gemeenschap zoals het getto van Teheran, slaat iedereen zijn vleugels uit naar het land van keuzen en kansen, Amerika, waar ze in een samensmelting van culturen komen. En ook al denk je dat de magie tegelijk met het stof van Teheran is afgeschud, gelukkig is er in Los Angeles ook nog magie, ook al gelooft Mercedes daar geen barst van.
Gina B. Nahai groeide zelf ook op in Iran, en verder in Zwitserland en Amerika. Ze deelt rake klappen uit naar het Sjah-regime, maar weet ook een mooie satire van Los Angeles neer te zetten: soms neemt het leven in Teheran bijna Kafkiaanse vormen aan (Teimur en zijn belasting), zoals in de Babelonische Toren-scène. Ze is duidelijk gewend aan meerdere culturen en weet met losse pen alle culturen, inclusief de Iraanse en de joodse, op de hak te nemen, gewend als ze is dat de ene cultuur altijd wel wat tegen een andere zal hebben.
Tegen dit kader van een familie die zich opwerkt uit de stoffige geschiedenis naar een moderne maatschappij toe, schrijft Nahai ook nog eens een hartstochtelijk verhaal over moeder en dochter en tante. Over een groep vrouwen die hebben leren geloven in het lot, maar niet weten wanneer ze dat lot los kunnen laten. Die een keuze maken in hun leven die misschien niet de goede was, die beloftes maken en zich daar aan houden. Juist omdat het boek zoveel kanten heeft, zowel geschiedenis als sprookjeselementen, als sociaal en romantisch drama, is het een prachtige, meeslepende roman die een waardige opvolging is van Gina B. Nahai’s eerdere boek: De schreeuw van de pauw. Een boek vol sprookjes, maar ook geschiedenis.
Gina B. Nahai – Het noodlotskind (Moonlight on the avenue of faith), Prometheus, 2000
Boekentips:
Van dezelfde schrijfster:
Zondagsstilte
De schreeuw van de pauw
Een verhaal over dochter en Iraanse moeder:
Yasmin Crowther – Een keuken in saffraan
Nog meer geschiedenis over Teheran:
F. Springer – Teheran, een zwanezang
Over Iran:
Sholeh Rezazadeh – De wind vindt altijd zijn weg
Fariba Hachtroudi – Oevers van bloed
Kader Abdolah – Spijkerschrift
Uit Pakistan:
Nadeem Aslam – De tuin van de blinde