Een kleine geschiedenis van artsen, indianen, slaven, hoeren en soldaten
Meeslepend familie-epos met op de achtergrond het ontstaan van de stad New York.
Rond 1650 komen Sally en Lucas Turner via Rotterdam vanuit Liverpool aan in de Nieuwe Wereld: Nieuw Amsterdam. Meteen bij aankomst weet Lucas zijn beroep, barbier, aan te wenden om een goede woonplaats te krijgen: hij moet de gouverneur Peter Stuyvesant van zijn galstenen afhelpen. Hij doet een gewaagde operatie: hij opereert door in het lichaam te snijden, iets wat de meeste dokters nog niet durfen in die tijd; die purgeerden en tapten enkel bloed af. Ook blijkt al snel dat Sally heel goed is in het kruiden zoeken en maken van diverse geneesmiddeltjes. De broer en zus bouwen binnen de ommuurde stad een kleine praktijk op en buiten de muren, waar het gevaar van indianenaanvallen loert, een kruidentuin.
En zo begint de bewogen geschiedenis van de families Turner en De Vries die gemarkeerd wordt door de medische wetenschap en de geneeskunde, door liefde en haat, jaloezie en concurrentie, avontuur en oorlog, te midden van blanken, negers en indianen, temidden van genezers, soldaten, hoeren en slaven, met op de achtergrond het grootse panorama van het ontstaan van de metropool New York.
Vier hoofdthema’s in dit fascinerende boek: de medische geschiedenis, racisme tussen blank, zwart en rood, de geschiedenis van New York en de geschiedenis van de families Turner en De Vries.
In de 17de eeuw was de grootste handel die van de slaven. Rond 1700 begon deze handel langzaam af te nemen omdat er steeds meer angst voor slavenopstand was en er ook steeds meer arme blanke emigranten kwamen die ook huishoudelijk werk wilden doen. De slaven hadden uiteraard totaal geen rechten. Toen de grote vrijheidsoorlog uitbrak tussen Washington en de Engelsen om de zelfstandigheid van New York als Amerikaanse staat, waren de Engelsen zo slim om slaven aan te nemen voor werk onder het mom van dat wanneer de oorlog was afgelopen, zij vrij waren.
Uiteraard waren de indianen, de oorspronkelijke bewoners van het gebied, de grote vijand en werd er absoluut geen enkel contact met hen getolereerd, zoals Sally had. Elk hoofdstuk wordt ingeleid door een klein stukje indiaanse geschiedenis over de grond waarop New York is gebouwd en de gebruiken van de oorspronkelijke stam die er woonde: de Canarsie.
Tenslotte de geschiedenis van New York, eerst Nederlands, vervolgens Engels en eindigend met de strijd om de zelfstandigheid. Zowel op stedebouwkundig als politiek gebied wordt de geschiedenis uit de doeken gedaan. Ook zie je hoe belangrijk de scheepvaart was. Alle handel ging per schip. Pas later begonnen ook de andere gedeelten van Amerika met in- en export, zoals de graanhandel, die daardoor de handel in New York ondermijnden. De suikerriethandel (rum) werd gedaan vanaf de ‘eilanden’ waarmee waarschijnlijk Cuba en andere Caribische eilanden werd bedoeld en waar legale piraten de handel aanvoerden. Tenslotte werd de strijd om New York weliswaar over het land uitgevochten, maar kwam de aanvoer van de strijdkrachten over het water, evenals het lugubere gegeven van de ‘gevanenisschepen’ die voor de stad voor anker lagen.
Op enkele kleine details na en wat geschiedsvervalsing ten behoeve van het verhaal, die de schrijfster zelf aangeeft, schijnt dit de echte geschiedenis te zijn van New York. Twintig jaar research heeft de schrijfster voor dit boek gepleegd. Geen wonder dat ze de sfeer zo mooi weet neer te zetten.
Tenslotte de familiegeschiedenis. De nazaten van Lucas en Sally Turner vallen uiteen in de Turners, de chirurgen, en de Devreys (De Vries), de apothekers. Doordat Lucas Sally min of meer verkocht om zich zo de slagersvrouw Marit eigen te maken, is de eeuwenlange familievete ontstaan. De opbouw van de vete en de familie wordt gevolgd door de wraak van Jennet (squaw DaSilva). De geschiedenis staat bol van liefde, wraak en verraad. Niet alleen beroemde artsen maar ook een beruchte hoerenmadam voeren de familie aan.
Het boek is prachtig opgebouwd: van Nederlandse nederzetting tot Amerikaans New York, van broddel-dokteren tot de eerste ziekenhuizen, van de eerste New York-pioniers tot een grote New Yorkse familie.
Stad van dromen is een waar meesterwerk zoals de twee delen van Ségou van Maryse Condé. Het ademt dezelfde mooie sfeer uit als Jeffrey Lent’s De herfst. Het is avontuurlijker dan De fatale kust van Robert Hughes. Het heeft dezelfde toegankelijkheid van geschiedenis lezen als Een kleine geschiedenis van Amsterdam van Geert Mak.
Beverley Swerling – Stad van dromen (Legacy, vert. Hellen Kooijman), De Boekerij, 2001
Leestips
Nog meer zeer toegankelijke geschiedenisboeken:
Geert Mak – Een kleine geschiedenis van Amsterdam
Maryse Condé – Ségou (Afrika)
Amitev Ghosh – Het glazen paleis (Birma)
Dan Sleigh – Stemmen uit zee (Zuid-Afrika)
Het verhaal over het ontstaan van Australië:
Robert Hughes – De fatale kust