De achterkant van de medaille
Schotse Roman over een kind-sterretje die anorexia nervosa krijgt.
Het idool is een verhaal over drie generaties vrouwen. Ze behoren tot de Italiaanse gemeenschap van Rothesay op het Schotse eilandje Bute waar moeder Rosa samen met haar vriend Giovanni een café runt. Ze lijdt echter aan depressies, barst alsmaar in huilen uit en slikt hierom in het geheim pillen. Wat haar relatie met de vrouwzieke Giovanni natuurlijk niet ten goede komt. Dan is er de oma, Lucia, een pittig oud dametje, die altijd handschoenen draagt. Zij heeft een geheim dat ze nog niet wil prijsgeven, maar ze wordt steeds vaker hieraan herinnerd door het succes van haar kleindochter. Hoe jong Maria ook is, ze is al jarenlang een gekoesterde attractie van het café wegens haar zangtalent. Op 13-jarige leeftijd wordt ze nationaal een kindsterretje.
De nadruk van het verhaal ligt op deze succesrijke carrière van Maria, die dankzij haar oom Alfredo ontdekt wordt door een headhunter van de Britse tv. Haar carrière schiet als een raket omhoog, wat op de voet gevolgd wordt door de stamgasten van het café en de familie op het afgelegen Schotse eilandje. Het verhaal gaat natuurlijk over de achterzijde van de medaille van het succes, want deze jongste telg krijgt net als haar oma en haar moeder psychische stoornissen. Haar grootmoeder lijdt aan smetvrees, haar moeder is manisch depressief en Maria krijgt anorexia nervosa. Het is de vraag of haar liefde voor muziek en voor Michael haar er doorheen kan helpen.
De Schotse schrijver Andrew O’Hagan heeft zijn verhaal gebaseerd op het leven van het jonge sterretje Lena Zavaroni, die net als de hoofdpersoon is geboren op het Schotse eiland Bute en wiens ouders van Italiaanse afkomst er een snackbar hadden. Lena Zavaroni werd ontdekt dankzij de Engelse tv-talentenjacht ‘Opportunity Knocks’ die in de jaren ‘70 werd gepresenteerd door de populaire Hughie Green. Vervolgens kreeg ze anorexia nervosa en stierf op haar 35ste na een operatie waarmee de artsen dachten voorgoed met haar ziekte te kunnen afrekenen.
O’Hagan heeft een soort eerbewijs willen schrijven aan dit sterretje en heeft hiervoor een verleden gecreëerd dat moet verklaren waarom dit jonge, succesvolle meisje ten onder is gegaan. Het is misschien cliché om te zeggen dat ook beroemdheden hun tegenslagen in het leven kennen. Velen gaan ten onder aan drank en/of aan drugs, maar ook anorexia nervosa is een bekend verschijnsel waartegen succesvolle vrouwen moeten vechten.
Maria heeft eigenlijk nooit veel zelfvertrouwen gehad. Haar moeder zat in haar depressie en had geen oog voor haar dochter. Haar oma, wel lief maar van een geheel andere generatie, had haar geheimen waarnaar Maria alleen maar kon gissen. Toen Maria uit haar vertrouwde omgeving werd geplukt om in de grote stad haar kunsten tentoon te spreiden, begon er wat te knagen. Wat wil je, als 13-jarige die zich waar moet maken tegenover tv-bekendheden en beroemdheden. Dus Maria begon te twijfelen aan zichzelf. In haar geval in de vorm van haar lichaam dat ze te dik vond.
O’Hagan’s verhaal om dit allemaal uit de doeken te doen is fascinerend. Hij geeft het woord niet alleen aan een beschouwende verteller, maar ook aan verschillende karakters uit de omgeving van Maria zoals Hugh Green, de tv- presentator, hij voert brievencorrespondenties op zoals die tussen Maria’s jeugdvriendinnetje Kalpana en die van Maria’s stalker Kevin. Hij vertelt het verhaal van Lucia die een buitenechtelijke relatie had aan het begin van de Tweede Wereldoorlog toen in Engeland de daar wonende Italianen werden geïnterneerd.
Het idool is eigenlijk het verhaal van drie generaties Tambini-vrouwen, die ieder hun eigen kruisje dragen. Het is het verhaal over een klein afgelegen stadje waar het leven geen vooruitgang lijkt te hebben. Er is niet veel fantasie voor nodig om de ondergang van een ster uit te tekenen. Maar er is wel veel talent nodig om zo’n cliché in een mooi en intrigerend boek op te tekenen. Het idool werd dit jaar bekroond met de oudste literaire prijs van Schotland: de James Tait Black Award.
Andrew O’Hagan – Het idool (Personality, vert. Arthur de Smet) De Geus, 2004
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Onze vaders
Een andere roman met het thema eetstoornissen:
Amélie Nothomb – De hongerheldin
Jenny Erpenbeck – Het verhaal van het oude kind