Wachten
Italiaanse roman over een militair die zijn jaren slijt in een ver afgelegen fort in de bergen.
De jonge, net tot officier bevorderde Giovanni Drogo gaat op een mooie septembermorgen op pad naar zijn eerste standplaats, vesting Bastiani. Hij laat het geanimeerde stadsleven achter zich en verheugt zich om militair eindelijk iets te kunnen betekenen. Zijn dromen zijn groot, maar smelten wanneer hij, na een veel langere reis dan gepland, het eenzame fort ziet uittorenen boven hoge, onbarmhartige bergen.
Al vanaf dat hij er binnenstapt, wil hij meteen weg. De leegheid en het oude fort voorspellen niet veel goeds. Maar hij strijkt over zijn hart en belooft zes maanden te blijven. Deze zes maanden worden uiteindelijk dertig jaar.
Wat beweegt iemand op een plek te blijven die zo weinig biedt? Drogo raakt in de ban van het ritme in het militaire fort: de overal geposte schildwachten die over bergen en vlaktes turen naar een vijand die toch niet komt opdagen. De avonden in de mess, waarin wordt gespeeld, geroddeld en gedronken. De ijzeren discipline die door iedereen wordt aanvaard.
Zijn het de bergen die een ruige omgeving vormen, waarin toch geen mens zich waagt? Is het de vlakte die meestal door weer en wolken wordt versluierd en slechts heel af en toe zicht biedt op iets wat er beweegt?
Wanneer Drogo de eerste maal met verlof terugkomt in de stad, is er niets meer wat hem boeit: vrienden hebben hun leven voortgezet en hebben nog weinig gemeen met een officier uit een eenzaam fort. Het meisje waarover hij toch zoveel heeft gedroomd, is een vreemde voor hem geworden. Kortom, hij kan niet wachten om terug naar het fort te gaan. Dat is zijn thuis geworden.
Een thuis, waar de schildwachten met de regelmaat van een klok worden afgelost, waar onnodige wachtwoorden moeten worden geleerd, waar de winters hen tussen de vochtige muren gevangen houden, maar net zoals er telkens weer hoop daagt met het smelten van de sneeuw en het opkomen van de eerste bloemen – de lente in zicht – zo heeft de hoop zich in de harten van de mannen genesteld, dat er eens een dag zal komen dat zij eindelijk de confrontatie aan kunnen gaan met de vijand. Drogo negeert keer op keer de kansen om het fort te verlaten en bijt zich vast in elk kruimeltje hoop op het zien van de vijand. Ongezien gaat zijn leven voorbij.
Natuurlijk gebeuren er enkele dingen in al die jaren en wordt het fort benaderd door vreemdelingen, die echter niet de langverwachte vijand is. Zo ratelt het verhaal voort, met kafkaiaanse trekjes, want land, vijand en gebied blijven onbenoemd. Drogo is in de ban van het mysterieuze wachten in het fort, waar het aantal manschappen zelfs drastisch wordt verminderd, omdat niemand nog een vijand ziet komen.
J.M. Coetzee schreef de roman Wachten op de barbaren, over een magistraat in een grensstadje, waar de barbaren die erbuiten wonen nog geen vijand zijn. Dat worden ze pas na provocaties van de regering. Maar in Buzatti’s verhaal zijn de tartaren bij lange na niet in zicht. Drogo vraagt zich zelfs wel eens af of ze ooit bestaan hebben, laat staan dat ze nu nog leven.
Antonio di Benedetto schreef het boek Zama, de titel ontleend aan Zama, een Spaanse beambte, die weg wil uit Paraguay, waar hij ver van vrouw en kinderen dienst doet. Hij krijgt echter geen toestemming en is gedoemd eeuwig op zijn post te blijven. Soms legt hij zich er bij neer, vaak probeert hij zijn vrijheid te bewerkstelligen, maar vanaf de eerste pagina is het duidelijk dat Zama nergens heen kan en zal gaan. Drogo verzet zich veel minder tegen zijn eenzame post, maar ook in De woestijn van de Tartaren staat op de eerste pagina van het boek zijn toekomst al geschreven.
Het is een prachtige roman, die in 1939 werd gepresenteerd aan de uitgever, het jaar dat ook de wereld werd wakker geschud door een oorlog. Hoe snel vereenzelvig je je met je lot? Wachten tot de Tartaren komen: het duurt een prachtig boek.
Dino Buzatti – De woestijn van de Tartaren (Il deserto dei Tartari, vert. Anthonie Klee), Wereldbibliotheek 2006
Leeslinks:
Wachten op de vijand:
J.M. Coetzee – Wachten op de barbaren
Op de verkeerde plek:
Antonio di Benedetto – Zama
Over een familie die het geluk vindt in slapen:
Albert Cossery – De luiaards in de vruchtbare vallei