Gedachte-acrobatiek
Engelse roman over een zoektocht naar leven in een andere dimensie.
Wetenschappers dromen over de formule van leven in een andere dimensie, want de mens komt niet verder dan zijn dromenwereld. Verschillende schrijvers laten zich dan ook niet tegenhouden door de grenzen die een mensenleven beheerst. Het eeuwige leven, helderziendheid of magische krachten zijn vrijheden die een schrijver zich kan veroorloven. Magisch realisme, science fiction of sprookjes zijn allemaal literaire uitingen van de mens op zoek naar een andere wereld.
In zijn roman Gehaaid neemt de Engelse schrijver Steven Hall zijn lezers mee naar een andere wereld, genaamd de ‘on-ruimtes’. Gehaaid is een bijzonder speels verhaal met avonturen die spelen in een dimensie waar haaien woorden eten en zo de mens uitputten.
De Engelse schrijfster Scarlett Thomas neemt haar lezers in haar roman De verdwijning van Thomas Lumas ook mee naar een andere dimensie waar taal een belangrijke rol speelt en die in haar geval de ’troposfeer’ heet. Thomas neemt haar verhaal bovendien zo serieus, dat ze probeert deze wereld met allerlei wetenschappelijke theorieën zoals die van de evolutieleer en van de quantum fysica te ondersteunen. Herhaaldelijk filosofeert Ariel Manto, het hoofdpersonage, over uitspraken en stellingen van bekende wetenschappers en filosofen zoals Einstein, Baudrillard, Darwin, Heidegger, Derrida en Samuel Butler.
Ariel Manto is een studente in Engelse literatuur, maar interesseert zich vooral voor de wetenschap. Ze heeft daarom besloten een studie te maken van de negentiende eeuwse schrijver Thomas Lumas, die gespecialiseerd was in gedachte-experimenten. Bij toeval loopt ze zijn meest zeldzame boek tegen het lijf: The end of mr. Y. Haar studiebegeleider, professor Saul Burlem, ook een kenner van Thomas Lumas, is echter op mysterieuze wijze verdwenen van de universiteit en Ariel ontdekt al snel dat er een verband is tussen de vloek die rust op het lezen van The end of mr. Y, en de verdwijning van Saul Burlem.
Ariel is echter geen gewone student, zoals de wat saaie Ariel Lenormand, een mannelijke student die in Bal masqué (een roman van Elia Barceló) een studie wil schrijven over een overleden Argentijnse schrijver.
Ariel Manto is een bevlogen studente die niet verbaasd staat van instortende gebouwen, die van een SM-relatie houdt en van gesprekken over wetenschap. Ze deinst niet terug voor het lezen van een boek waar een vloek op rust en is zo nieuwsgierig dat ze openstaat voor experimenten. Ze is niet het type dat zich roekeloos in avonturen stort, maar heeft wel het lef om de avonturen aan te gaan.
Met haar bravoure brengt Ariel zichzelf dan ook in moeilijkheden: ze raakt verslaafd aan de troposfeer, een verslaving die, zoals iedere andere verslaving, je in levensgevaar kan brengen. De troposfeer kan het beste worden omschreven als een soort videospel. Je kunt er ongemerkt in de gedachten van andere mensen kruipen en overspringen naar een andere. Je hebt een ‘help-paneel’ die cryptische antwoorden geeft en vertelt hoeveel keuzes je hebt. Ariel, op zoek naar de verdwenen professor en op de vlucht voor twee boeven die achter het boek The end of mr. Y aanzitten, wordt er geholpen door supermuis Apollo Smintheus, die een god uit oude tijden is.
En zo is De verdwijning van Thomas Lumas ook een beetje een thriller. In de Engelse pers wordt de roman echter omschreven als een kult-boek. Scarlett Thomas heeft een originele dwingende stijl van schrijven en Ariel is dan ook geen doorsnee hoofdpersoon. Ze is een persoon met donkere kanten: ze is niet de vrolijkste persoon, ze hecht niet zo veel aan het leven en waar haar seksuele driften vandaan komen, begrijpt ze net als de lezer zelf ook niet.
Tellen we daarbij de vele filosofische overdenkingen van haar op, dan kom je op een buitengewoon verhaal dat op originele wijze een vreemd landschap beschrijft, dat de universitaire wereld verbindt met een hoog gehalte aan fantasie. Het is een mengeling van een semi-wetenschappelijk en een semi spannend boek, een formule waarmee de Da Vinci Code van Dan Brown zoveel succes had.
De verdwijning van Thomas Lumas is een boek waarin de filosofische passages de lezer misschien iets te veel ophouden in het lezen van het lopende verhaal. Maar voor degenen die gek zijn op deze semi-wetenschappelijke romans, is het een verhaal om je vingers bij af te kluiven.
Scarlett Thomas – De verdwijning van Thomas Lumas (The end of mr. Y, vert. Susan Ridder), Querido 2007
Leeslinks
Over andere werelden:
Steven Hall – Gehaaid
Verhalen over de zoektocht naar schrijvers en hun verhaal:
Elia Barceló – Bal masqué
Carlos Ruiz Zafón – De schaduw van de wind
Diane Setterfield – Het dertiende verhaal
Walter van den Broeck – De veilingmeester
Greta Seghers – De opdrachtgeefster