Mississippi Blues
Amerikaanse roman over een zwarte jongen in de Mississippi-regio na de overstromingen van 1927.
In deze donkere, haast gothische roman zinken we steeds dieper in de moerassen van de Mississippi onder Memphis weg. En ook al verwijst de titel naar een kruispunt waar twee spoorlijnen elkaar kruisen, de Southern (Railroad) en de Yellow Dog (Yazoo Delta Railroad), het is vooral het water dat de hoofdpersoon blijft volgen. En het ongeluk. Volgens de proloog kreeg Robert (de hoofdpersoon) als baby het boze oog: “Het zat in mijn eten, mijn drinken, mijn melk. En als ik holde verzwaarde het mijn botten en als ik zong verstopte het mijn keel en tijdens de liefde vloeide het uit me, heet en giftig.”
Robert Lee Chatham is nog een jongetje wanneer de Mississippi in 1927 buiten zijn oevers treedt. Dijkdoorbraken, maar ook met opzet vernielde dijken om New Orleans te redden, zetten een gebied van ongeveer 80 bij 160 km onder water. Roberts ouders kunnen ternauwernood het vege lijf redden en komen in een vluchtelingenkamp terecht. Daar hadden ze het, net zoals andere zwarte mensen, niet veel beter dan in het wassende water en ze besluiten dan ook voor een betere toekomst voor Robert.
Robert groeit verder op in Hotel Beau-Miel, waar hij kleine klusjes en boodschappen doet voor Miss Lucy en haar dames die in het hotel wonen om het leven van de mannen wat lichter maken. Hier kruist zijn leven dat van Eli Cutter, een man die uit een gevangeniskamp is gehaald door Duke, die jaren naar hem heeft gezocht wegens zijn onvergetelijke pianospel. Eli Cutter had de duivel in zijn keel, maar zijn handen verrichtten wonderen op de piano. Duke wist zeker dat hij een ster van hem kon maken.
Het boze oog nam maatregelen en jaren later vinden we Robert terug in Panther Swamps, een moerasgebied rond de Yazoo rivier, waarvan men een groot waterspaarbekken wilde maken als project tegen overstromingen en voor opwekking van elektriciteit. Roberts handen drukken nu ook toetsen in, maar alleen om springstof te doen ontvlammen, een bezigheid niet zonder risico’s.
Roberts geest wordt geraakt en weer slaat hij op drift, nu om opgevangen te worden door een kleine familie stropers, die in de stinkende moerassen een mager leventje leiden en zich bedreigd voelen door de nieuwe huishouding van waterstromen waaruit zij bevers vissen. Ook de zwarte man die ze op een dag meer dood dan levend vonden, ziet de Cajun-familie als een bedreiging.
En zo lijkt het boze oog waarlijk het leven van Robert te domineren, ondanks het zakje met geheimzinnige inhoud dat hij van Eli Cutter kreeg om zijn leven te beschermen, ondanks dat eindelijk een vrouw haar liefde aan hem schenkt en ondanks dat hij zijn jeugdliefde terugvindt.
Het is een sterk beeldende roman die je meeneemt diep het zuidelijke Amerika in, de wieg van de blueszangers, waarvan vele dan ook aan het einde van het verhaal worden bedankt. Je wordt ondergedompeld in een wereld toen slaven vrij waren, maar zwarte mensen net zo goed een hondenleven hadden. Een wereld waarin het water nooit blauw is, maar bruin of zwart en stinkt als de hel. Een wereld op drift, na de catastrofale overstromingen van 1927. Een wereld waarin mensen een schamel nieuw bestaan probeerden op te bouwen omdat hun verleden was verzwolgen door het water.
Deze debuterende schrijver, een Amerikaan van Chinese afkomst, leeft in de New Yorkse wijk Brooklyn en had tot de publicatie van zijn boek nog geen stap in het mythische zuiden gezet. Alles wat hij ervan wist, kwam uit de bluesliederen die hem bewogen om dit prachtig geschreven verhaal op papier te zetten. Zoals Cutter zich aan de piano zet en dan opeens losgaat, zo ondergaat de lezer ook de gebeurtenissen in het verhaal, die als een ritmische blues op en neer timmert: dramatische gebeurtenissen volgen elkaar regelmatig op als lage muzieknoten die telkens terugkeren. Het ritme van het leven van Robert pakt je op en laat je verstild zitten, wanneer het boek de conclusie trekt en je de blues zelf moet afmaken in je hoofd.
En ook al is het jammer dat Eli Cutter, heel even een intrigerend nieuw personage in het verhaal, met zijn hamerende blues slechts een spannende opleving is in een lange, zwoele blues, Robert heeft meer dan genoeg soul om van te houden. Ondanks het boze oog dat hem niet meer zal loslaten totdat hij voor de Heer zal verschijnen. Het is een boek om even stil van te worden.
Bill Cheng – Als de hond het spoor kruist (Southern cross the Dog, vert. Joop van Helmond) Anthos 2014
Leeslinks
De invloed van historische gebeurtenissen:
Toen de negers vrij waren in het zuiden:
Jesmyn Ward – Het lied van de geesten
Steve Yarbrough – Levende geesten
Melinda Haynes – Moeder van Pearl
Leven in de moerassen:
Jean Vautrin – Het jaar van de orkanen