Leugens en waarheid
Zuid-Afrikaanse roman over de zoektocht naar een waarheid.
Drie mensen komen terug naar het kleine stadje Smitsrivier in Zuid-Afrika waar de waarheidscommissie langs zal komen.
De jonge aanklager Sarah Barcant, die in New York woont en werkt, wordt door de oude Ben Hoffman, haar leermeester en vriend, gesommeerd terug naar haar jeugdstadje te komen.
Gevangene Dirk Hendricks, eens politie-agent in Smitsrivier, wordt naar het stadje gereden omdat hij een amnestie-aanvraag heeft ingediend bij de waarheidscommissie. Alex Mpondo, zijn toenmalige slachtoffer, is opgeroepen om te getuigen.
Maar geen van beide mannen zullen de cliënten zijn van Sarah. Het zijn James Sizela en zijn vrouw die zij moet vertegenwoordigen. De Sizela’s zijn al jaren op zoek naar hun zoon Steve, die een vriend van Alex Mpondo was en tegelijk met hem gevangen zat. Alex heeft het overleefd, maar van Steve is geen spoor meer gevonden.
En dan is er Pieter Muller, voorheen ook werkend bij de politie, en nu eigenaar van een grote bewakingsfirma. Maar hij heeft geen amnestie aangevraagd voor een misdaad die nog niet aan het licht is gekomen.
Indringende en spannende psychologische roman over een rechtszitting van de waarheidscommissie over wat er met iemand is gebeurd tijdens de Apartheidsoorlog in Zuid-Afrika.
De schijnwerpers zijn gericht op Dirk Hendricks, voormalig politieman die Alex Mpondo gedurende een maand heeft verhoord en gemarteld. Maar achter de schijnwerpers proberen Sarah Barcant en Ben Hoffman er achter te komen wie Steve Sizela heeft vermoord en waar hij is begraven. Hoewel Alex Mpondo de confrontie met zijn beul liever niet had gehad, komt hij toch omdat ook hij niet zeker is van wat er vroeger is gebeurd.
Emotionele confrontaties volgen tussen de beul en zijn slachtoffer. Oude wonden worden opengereten, waarheden worden op tafel gesmeten, net zoals zovele leugens. Het is niet makkelijk de waarheid te vinden, omdat ieder zo zijn eigen waarheid erop na houdt, of niet goed weet met de waarheid om te gaan.
De schrijfster, Gillian Slovo, weet hier alles van. Ook zij heeft de moordenaar van haar moeder opgezocht, de man die de bombrief maakte, waardoor de blanke ANC (African Nationalist Congress) -activiste Ruth First in 1982 om het leven kwam. Haar vader, een van de eerste blanken in het verzet tegen de Apartheid, was oprichter en een van de leiders van het ANC. Na de dood van haar moeder verhuisde Gillian op haar 12de naar Londen. Pas na 1994 kwam ze weer terug naar Zuid-Afrika, en probeerde zich in te leven wat er gebeurd was op het strijdtoneel, omdat ze zelfs maar één kant van de waarheid kende, die van haar ouders.
In haar autobiografische roman Every Secret Thing: My Family, My Country (1997) vertelt ze over haar jeugd en de onzekerheid, die voortkwam uit het leven met Joe Slovo en Ruth First. In Rood Stof is het haar beurt om op zoek te gaan naar de waarheid van Zuid-Afrika, de waarheid waarvoor haar ouders hebben gevochten. Hierbij probeert ze de grenzen van de waarheid te rekken en te strekken en laat ze zien welke impact de Apartheids-terreur heeft gehad op het huidige Zuid-Afrikaanse leven. Ook zij dacht net als Sarah Barcant een land te kunnen vergeten, maar dat is niet zo. Je verleden, en in dit geval de geschiedenis van Zuid-Afrika, zal altijd een deel van jezelf uitmaken. Zowel Dirk Hendricks als Alex Mpondo beweren zoveel vergeten te zijn, maar in hun hart dragen ze een verwarde kluwe vol menselijke emoties met zich mee. Ze weten wel wat er gebeurd is, maar ze kunnen de waarheid nog steeds niet dragen. Een emotioneel en spannend boek.
Gillian Slovo – Rood stof (Red dust, vert. K. Rutten), De Geus, 2001
Boekentips:
Over de strijd tussen Afrikaans blank en zwart:
Nadine Gordimer – Een eregast
André Brink – Zandkastelen
Apartheid:
Damon Galgut – De belofte
Een moeilijke weg tussen goed en fout:
Bernard Schlink – De voorlezer
Autobiografische romans over Zuid-Afrika:
Eben Venter – Dans aan het einde van de dag
Annemarié van Niekerk – Om het hart terug te brengen
Alexandra Fuller – We gaan niet naar de hel vannacht