Wraak kan zoet zijn
Amerikaanse roman over een wetenschapster die tv-kok wordt.
Ik wist niet dat boeken over wetenschappers zo onderhoudend konden zijn. Toevallig las ik er twee achter elkaar. Hiervoor las ik Roerige tijden van Ingrid Winterbach, waarin Magrieta Prinsloo, onderzoekster naar de evolutieleer, de lezer langs talrijke thema’s leidt in het boek dat speelt in Zuid-Afrika. Lessen in chemie is weliswaar bescheidener in thema’s, maar overstemt Roerige tijden ruimschoots in humor en het gekonkel in de wetenschappelijke wereld. Beide vrouwelijke hoofdkarakters zetten de wetenschap even opzij om ander werk te doen.
Elisabeth Zott, het hoofdkarakter dat lessen in chemie gaat geven en gespecialiseerd is in abiogenesis, heeft het niet makkelijk in de wetenschapswereld van de jaren 60, waar de mannen domineren en vrouwen meestal worden weggezet als secretaresses. Door schade en schande wijs geworden groeit ze uit tot een emancipatie-ridder, die via de tv Amerikaanse huisvrouwen met de pollepel niet alleen koken en chemie gaat leren, maar ook hun plek als zelfstandige vrouwen die eigen dromen najagen.
Het begon allemaal toen Elisabeth erachter kwam dat de inhoud van het lunchtrommeltje van haar dochter Mad op school terechtkwam bij Amanda Pine, dochter van een tv-producent. En zo ging het balletje rollen. Ofschoon het misschien al eerder begon met wat speciale bekers die Elisabeth in haar laboratorium nodig had en besloot deze te confiskeren in het lab van de ster van instituut Hastings, Calvin Evans. Of zou dit verhaal nooit zijn geschreven als Elisabeth niet potlood nummer twee had gevonden?
Feit is dat deze roman een heerlijke rollercoaster is vol hilarische gesprekken en momenten. Elisabeth Zott heeft geleerd haar mannetje te staan, wat haar in de problemen kan brengen, maar als een niet te stoppen bulldozer jaagt ze haar eigen zin overal doorheen, tot grote wanhoop van onder andere Walter Pine, producer van de tv-show Supper at Six. Elisabeth is vooral koppig wanneer ze tegenover mannen staat. Thuis probeert ze als alleenstaande moeder haar dochtertje Mad zo goed mogelijk op te voeden. Dankzij haar wetenschappelijke achtergrond wordt het meisje vroeg wijs, maar wel op een leuke manier. De keuken van Zott is meer een laboratorium, zowel thuis als op de set. En gewone ingrediënten zoals azijn worden bij de wetenschappelijke naam genoemd: acetic acid. Zelfs hond Half Zeven wordt niet ontzien; op het einde van het boek heeft hij honderden woorden geleerd.
In deze tijden is een zorgeloos boek vol humor heel welkom. Toch is de ondertoon serieus. Ook al speelt het verhaal in de jaren 60, waarin slechts weinig vrouwen iets voorstelden in de wetenschap en waar zelfs bij roeiverenigingen roeiende vrouwen vreemd werden aangekeken, Lessen in chemie zou ook zomaar een satire kunnen zijn op onze tijd, ook al is de positie van vrouwen tegenwoordig een stuk verbeterd. Snelle tv-shows en hun eisen, het geroddel en kritiek geven, en wie weet, de jaloezie onder geleerden, wat dat betreft is er de laatste decennia niets veranderd. Lees dit heerlijke verhaal over een hilarische feministe, die de wereld te lijf gaat met chemische formules: ontroerend, soms verdrietig, bijzonder onderhoudend en ook een tikkeltje romantisch.
Bonnie Garmus – Lessen in chemie (Gelezen in het Engels: Lessons in chemistry, vert. Eefje Bosch) Boekerij 2023
Leestips
Over een andere wetenschapster met humor:
Ingrid Winterbach – Roerige tijden
Nog een soapachtige roman met een hond in het verhaal:
John Fante – De geschiedenis van een hond
Misstanden in de wetenschap:
Amanda Svensson – Een systeem zo magnifiek dat het verblindt
Hanya Yanagihara – Notities uit de jungle
Nog serieuzer over wetenschap:
Ethan Canin – Handboek van een twijfelaar
Karen Joy Fowler – Totaal door het dolle heen
Cormac McCarthy – De passagier
Cormac McCarthy – Stella Maris
Daniel Kehlmann – Het meten van de wereld
Apostolos Doxiadis – Oom Petros en het vermoeden van Goldbach