Duister november
Noorse roman over vrouw die terugkijkt naar de dag waarop haar man verdween.
De Noorse schrijver Jon Fosse kreeg in 2023 de Nobelprijs voor literatuur toegekend. Hij heeft dan ook een uiterst eigen schrijfstijl, die bijna meer muziek dan een verhaal produceert, een muziek vol zinnen die repeterende tonen voortbrengen. ‘Minimal literature’, waarbij leestekens gemeden worden en de zinnen zich als eindeloze slierten uitstrekken over de pagina’s. Waarbij een miniem verhaal wordt verteld, dat meestal speelt in het winterse Noorwegen, waar de zee nooit ver is en koud weer de mensen bezighoudt.
Een minimaal familieverhaal
Uitgeverij Oevers heeft na de driedelige serie Septologie en Een schitterend wit besloten om een korte roman uit 2003 te vertalen en uit te geven van deze Nobelprijswinnaar: Ales bij het vuur, een verhaaltje over weduwe Signe, die in de donkere maand november terugkijkt naar nog zo’n zwarte maand november, heel wat jaren geleden, toen haar man verdween in het eindeloze donker van het fjord. Terwijl ze uit het raam de duisternis in tuurt, komt een nog veel verder verleden boven borrelen, over overgrootmoeder Ales, naar wie Asle werd vernoemd, of was het naar oud-oom Asle, die op zevenjarige leeftijd verdronk.
Signe is niet weg te slaan van het raam dat wegens de lange winternacht nergens uitzicht op biedt. Of ze ligt op de bank en ziet zichzelf voor het raam staan, herinneringen naar boven halend over Asle en zijn bijna dagelijkse tochtjes over het fjord in een wankele roeiboot. Ook Asle komt aan het woord in die barre maand november, toen de dag amper licht zag en de kou en de wind langs de bergen gierden, waaronder het fjord zich uitstrekt. Op zo’n dag zonder licht, waarophet weer niet verlokte om even een rondje op de woelige baren te roeien, besluit Asle dat de aantrekkingskracht van zijn roeibootje toch groter is.
Een mooi en simpel verhaal over liefde en verlies
Het Oude Huis, een familiehuis waarin heel wat generaties zijn opgegroeid, het strand met de houten pier en de Grote en de Kleine weg zijn de voornaamste locaties, allen gelegen aan het fjord, waar omheen de bewoners leven. Terwijl Signe duidelijk de hoofdpersoon is, grijpen familieleden de kans om mee te doen met deze dans van zinnen, die verhalen over een sober leven, zeker tijdens de lange, koude winters, ook al heeft hier de klimaatopwarming ook toegeslagen en zijn de winters beduidend milder geworden met steeds minder sneeuw.
Ales bij het vuur is een langzaam voortkruipend verhaal over liefde en verlies, een ritmisch klankspel waarin herhaling het tempo bepaalt. Het is een mooi en simpel werk van John Fosse, een schrijver die niet voor iedereen toegankelijk is wegens zijn eigengereide stijl. Door zijn eenvoud is Ales bij het vuur misschien wel een goed boek waarmee een Fosse-leek kan beginnen.
Jon Fosse – Ales bij het vuur (Det er Ales, vert. Sofie Maertens en Michiel Vanhee), Uitgeverij Oevers, 2025
Leestips
Van Jon Fosse:
De andere naam (Septologie I en II)
Gestaag ritmisch vertellend:
Jon McGregor – Reservoir 13
László Krasznahorkai – Satanstango
Anna Burns – Melkboer
Hilary Mantel – Wolf Hall
Hilary Mantel – Het boek Henry
Een dikker boek over het leven in het koude noorden:
Jón Kalman Stefánsson – Hemel en hel