De rebellenclub
Japanse roman over een zeeman, een moeder en zoon.
De dertienjarige Noburu heeft een gaatje achter de kast in zijn kamer ontdekt, waardoor hij zijn moeder in haar kamer kan bespieden. Fusaku is een jonge weduwe die de bloeiende familiezaak met importgoederen uit Europa leidt. Wanneer ze de zeeman Riuji ontmoet, begint ze schoorvoetend een verhouding met hem.
Noburu is gefascineerd door de zee en Riuji’s zeemansverhalen, maar hij ziet Riuji’s verhouding met zijn moeder ook als een bedreiging. Hij houdt een dagboek bij waarin hij dingen schrijft die meer uitingen zijn van het moment zelf, dan een verslag van zijn leven. Met vrienden vormt hij een clubje dat oordeelt over de wereld. Zij vinden dat de volwassenen hypocriet zijn. Vooral vaders zijn slecht, maar daar leer je van een man te worden. Noburu heeft geen vader. Maar wel een aankomende stiefvader. En die stiefvader, die eens een stoere zeeman was vol spannende verhalen, komt aan wal wonen. Noburu vindt het een verraad aan het leven. De club is het met hem eens. Ze zullen maatregelen moeten nemen..
Net als het clubje vrienden van Noburu rebelleert tegen ouders en de maatschappij, was de schrijver zelf ook enigszins een rebel: hij was het niet eens met de slappe houding die het naoorlogse Japan aannam, hij betreurde het dat de keizerlijke tradities niet meer in ere werden gehouden en richtte zelf een eigen club op waar militaire tradities hoog in het vaandel stonden. Hij rebelleerde tenslotte tegen het leven zelf door ritueel zelfmoord te plegen.
Ook in Een zeeman door de zee verstoten wordt degene die zijn tradities verraadt, gestraft. De zeeman Riuji, die zijn leven lang had gedacht dat ergens aan de verre horizon op zee het geluk op hem lag te wachten, laat zijn idee vallen en verlaat de zee voor een liefde aan wal. Dat is wat Noburu het meest dwars zit en hiervoor laat hij de zeeman boeten.
Toch is Noburu niet een monsterlijk kind dat meteen oordeelt. Hij laat zich meeslepen door zijn vrienden, voor wie hij niet wil onderdoen. Wanneer de leider beslist dat Noburu wat harder moet worden aangepakt, voert Noburu met angst, maar ook met trots uit wat hem wordt opgedragen. Hij heeft begrepen dat de orders van een leider niet in twijfel moeten worden genomen. Toch is er in zijn achterhoofd nog steeds iets van twijfel te vinden. Want hij voelde zich wel degelijk aangetrokken tot de verhalen van Riuji. Was deze zeebonk op zee gebleven om nieuwe verhalen te verzamelen of was zijn moeder maar gewoon weduwe gebleven, dan was dit alles niet nodig geweest.
Een zeeman door de zee verstoten is een aangrijpend verhaal waarin niet zozeer het traditionele Japanse leven centraal staat, maar waarin het moderne leven met de traditie botst. Mishima’s heldere stijl maakt het verhaal bondig, terwijl er onderlangs vele gevoelens stromen. Een krachtig stuk proza van een bevlogen schrijver.
Yukio Mishima – Een zeeman door de zee verstoten, 1963 (Gogo no eiko, vert. Eugenie Telders-de Rochemont), Meulenhoff 2007
Leestips
Een meisje uit logeren; een zen-roman:
Yoko Ogawa – Het onvergetelijke jaar van Tomoko
Tussen Japanse tradities en het moderne leven:
Yasunari Kawabata – Sneeuwland
Yasushi Inoue – Het jachtgeweer
Yasushi Inoue – Stierensumo
Soseki Natsume – Kokoro: de wegen van het hart
Junichiro Tanizaki – Stille sneeuwval