Tarjei Vesaas – Het ijspaleis

Een winters verhaal

Noorse roman over een snel afgelopen vriendschap tussen twee meisjes.

Wanneer de winter aan de ramen rukt, je je heerlijk warm verschanst hebt met een boek, is niets fijners om een verhaal te lezen dat vol is gestopt met ijs en sneeuw. Het ijspaleis is een klein verhaal over twee meisjes, ergens in Noorwegen, waar de winters meters sneeuw brengen en de rivieren ternauwernood aan het bevriezen kunnen ontsnappen.

Unn en Tiss, namen die net zo kort zijn als het verhaal, zijn de elfjarige hoofdrolspeelsters, ook al krijgt Tiss de meeste ruimte, daar Unn al snel verdwijnt. Tarlei Vesaas (1870 – 1951) staat erom bekend de natuur een beduidende rol in zijn boeken te geven, net zoals hij zijn zinnen kort houdt. Zijn thema’s zijn dood, schuldgevoel en angst. Er zit meer inhoud tussen zijn zinnen dan dat er woorden zijn. Dat kan niet altijd goed uitvallen, of je moet het voor lief nemen dat veel van wat er tussen de regels hangt, in schemering blijft gehuld.

Unn is een nieuwkomer op de school van Tiss. Er hangt iets geheimzinnigs rondom haar, ze sluit zich niet aan bij de kinderen op school. Tiss raakt erdoor geïntrigeerd en het lukt haar om een uitnodiging te krijgen bij Unn, die bij een alleenstaande tante woont. De avond is vol vreemde momenten, die voor Siss zelfs ietsje teveel worden. Veel te vroeg wil ze naar huis. Ook Unn is wat van slag, want de volgende dag besluit ze dat het te vroeg is om Siss onder ogen te komen. Ze spijbelt van school en gaat naar het ijspaleis, waarover al veel is gepraat.

Siss is wanhopig wanneer Unn blijkt te zijn verdwenen en doet Unn een belofte, waar ze zich aan zal houden, totdat Unn gevonden wordt.

Wat was er zo heftig dat de meisjes zo sterk reageren op een avondje samenzijn: speelden de hormonen op, een nieuw gevoel dat ze nog niet konden plaatsen, zodat ze ongewoon reageerden? Unn durft Siss niet meteen onder ogen te komen en Siss weet dat er iets belangrijks is gebeurd tussen hen, maar kan dat onmogelijk onder woorden brengen, laat staan het uitleggen aan buitenstaanders die een rede zoeken waarom Unn is zoekgeraakt. Het is de meest plausibele uitleg en kan ook de rede zijn waarom Siss na de verdwijning van Unn zo heftig reageert. Ze zal Unn trouw blijven en niets verraden over hun avond samen.

Het ijspaleis wordt gevormd door steeds maar aanvriezende delen water van de waterval in de rivier: het vormt kamer na kamer, met dikke ijswanden, waar licht als een toverlantaarn werkt. Uiteraard een aanlokkelijk schouwspel voor kinderen die zich door dit winterse spektakel laten betoveren. Unn is niet de enige die erdoor raakt gefascineerd. En zo blijft dit fonkelende bouwsel centraal in het verhaal, tot de lente komt en de warmere temperaturen de wanden hun glans ontnemen en tenslotte doen ineenstorten.

De roman verscheen al in het Nederlands in 1979. Uitgeverij Lebowski heeft het boek opnieuw uitgebracht, evenals het boek De vogels (Vuglane) dat voor het eerst in 1981 in Nederland verscheen. Het zijn beide kleine, maar krachtige verhalen, vanuit het perspectief van een kind verteld, met een sterke aanwezigheid van de natuur. Het ijspaleis is een heerlijk winterboek.

Tarjei Vesaas – Het ijspaleis (Is-slottet, vert. Marin Mars), Lebowski 2019

Leeslinks
Nog een schrijver die de natuur hoog laat zingen in haar boeken:
Sarah Baume – Stommelen stampen slaan
Nog meer winterboeken:
Jón Kalman Stefánsson – Het verdriet van de engelen
Aki Ollikainen – Witte honger
Thomas Willmann – Het duistere dal
Orhan Pamuk – Sneeuw
Niels ’t Hooft – Sneeuwdorp
Yasunari Kawabata – Sneeuwland

EEN BOEK KOPEN? STEUN DE LOKALE BOEKHANDEL