Mohsin Hamid – Exit West

Het nieuwe reizen

Pakistaanse roman over vluchtelingen en een nieuwe wereld.

Een liefdesgeschiedenis, een vluchtelingenverhaal: beide etiketten kunnen voor deze novelle gebruikt worden: het heeft een kantje magisch realisme en een ruime blik op de nabije toekomst. Een nieuwe wereld waarin grote massa’s mensen zich verplaatsen. De hoofdkarakters Saïd en Nadia bijvoorbeeld, reizen van een niet geïdentificeerde Arabische stad naar het Griekse eiland Mykonos, vervolgens naar Londen en dan naar San Francisco.

De manier waarop wordt gereisd, geeft het verhaal een tikje magie: men gaat een zwarte deur door, waarna men in een andere wereld stapt. Deze deuren kunnen overal zijn, maar je hebt wel speciale agenten nodig die je vertellen wanneer welke deur waar opengaat. En daarvoor moet je fors betalen.

Saïd en Nadia, beide met een goede baan, ontmoeten elkaar in hun thuisstad. Saïd woont nog bij zijn ouders. De altijd in een zwart gewaad gestoken Nadia heeft een eigen appartementje. Ze worden verliefd, maar omdat de stad steeds gevaarlijker wordt wegens opstanden, raakt het werk op en wordt het steeds moeilijker elkaar te zien. Nadat duidelijk wordt dat de burgeroorlog een feit is, besluiten ze de stad te verlaten.

De eerste deur brengt hen op het Griekse eiland Mykonos, dat vol is met vluchtelingenkampen. Hier proberen ze bij te komen van de gruwelijkheden uit hun stad. Maar dan willen ze verder: wederom via een zwarte deur belandt het stel in Londen, dat zucht onder grote stromen vluchtelingen. De wereld moet zich aanpassen, en zal zich ook aanpassen, net zoals de vluchtelingen langzaam een weg vinden in hun nieuwe leven. Tenslotte reist het stel nog eenmaal door een deur, om in de Bay regio bij San Francisco uit te komen.

Hoewel de deuren in het begin vreemd aandoen, raak je eraan gewend. Het verhaal concentreert zich op het leven als vluchteling in een wereld die almaar verandert. En op het leven van Saïd en Nadia, zo verliefd op elkaar, maar in zulke moeilijke tijden. Er zitten kleine intermezzo’s in, over oudere mensen, die de wereld hebben zien veranderen en met moeite de immer wisselende aanwas van vreemde mensen die door de deuren komen, kunnen accepteren. De deuren, die niet alleen voor vluchtelingen toegankelijk zijn, lijken op een nieuwe vorm van reizen: ideaal, niet alleen voor de vluchtelingen die tijdens hun reis geen gevaar meer lopen, maar stel je voor dat je niet meer voor lange uren in een vliegtuig hoeft te worden gepropt, of halve dagen in een file moet doorbrengen.

Hamid heeft een luchtige manier van schrijven, zelfs dramatische dingen worden als nuchtere feiten weergegeven. Toch weet hij wel de nodige gevoelens op te roepen, zeker in het verhaal over de twee geliefden, die hun oude leven achter zich laten en steeds een stapje verder de toekomst in doen. Vanuit de hedendaagse realiteit van de chaos in het Midden-Oosten, naar het steeds groter wordend aantal uitpuilende vluchtelingenkampen in Griekenland, naar een toekomstig Engeland (Europa wordt niet genoemd), naar een futuristisch leven in Amerika, waar reizen nog maar een kwestie is van een deur doorstappen.

Een mooi verteld en origineel verhaal, sprankelend van de actualiteit. Een aandoenlijke liefdesgeschiedenis met genoeg stof om te mijmeren over onze toekomst.

Mohsin Hamid – Exit West (Exit West, vert. Saskia van der Lingen), De Bezige Bij 2017

Leestips
Over vluchtelingen:
Jennifer Zeynab Joukhadar – De kaart van zout en sterren
Megan Hunter – Het eind is ons begin
John Alexander Janssen – Een verhaal uit de zonnestad
Zana Fraillon – The bone sparrow
Nhung Dam – Duizend vaders
Een nabije nieuwe wereld:
Paul Lynch – Lied van de profeet
Assaf Gavron – Hydromania
Cormac McCarthy – De weg
Franz Schätzing – De zwerm
Davide Longo – De verticale man