“We zullen altijd in Bosnië zijn”
Bosnische roman over twee vriendinnen op een roadtrip door verleden en heden.
De twee vriendinnen, Elena en Lila, hoofdpersonen uit De Napolitaanse romans van Elena Ferrante, oogstten veel succes dankzij hun vriendschap die bestond uit aantrekken en afstoten. Hun leven werd gevormd door hun omgeving: de arme wijken van Napels. Een lukt het om aan de armoede te ontsnappen, de ander blijft erin steken.
Hier weer zo’n vriendschap, maar dan in notendop. Twee vriendinnen die opgroeien in Bosnië, dat jaren werd geteisterd door een oorlog. Sara is het gelukt het verarmde land te ontvluchten en heeft in Dublin een nieuw bestaan opgebouwd: een vriend en een baan. Dit ogenschijnlijk idyllische bestaan wordt verscheurd door één telefoontje. Sara’s vroegere hartsvriendin Lejla heeft Sara nodig om haar verdwenen broer Armin te zoeken, die lijkt te zijn opgedoken in Wenen. Ze wil per se met Sara van Mostard naar Wenen reizen.
Sara wordt tijdens de reis meerdere malen woedend op haarzelf omdat ze in een impuls aan dit telefoontje heeft toegegeven: de roadtrip is niet makkelijk, Lejla is nog net zo gek als vroeger en lijkt nergens iets om te geven.
Sara keek altijd op tegen Lejla en was jaloers op haar tolerante moeder. Bovendien was daar Armin, Lejla’s broer. Dat Lejla plots haar achternaam veranderde, zag Sara puur als ijdelheid. Ze had er geen idee van dat zij met haar Servisch-orthodoxe achtergrond een beter leven in Bosnië had dan Lejla met een moslimachtergrond. Alleen de verdwijning van Armin kwam hard aan, in de tijd nadat de honden waren gedood.
Tijdens de tocht, waarin Bosnië in het donker blijft gehuld, daar Sara niets meer van haar vroegere vaderland wil weten, worden herinneringen opgehaald aan de vroeger zo belangrijke vriendschap. Sara idealiseerde Lejla, die nergens bang van leek te zijn en overal het voortouw nam, zoals zich laten ontmaagden op de nacht van het schoolfeest waarop de diploma’s werden uitgereikt.
De tocht voert ook door Banja Luka waar ze opgroeiden en waar beide vriendinnen hun moeder bezoeken. Sara beziet haar ouderlijk huis van een veilige afstand, ze durft haar moeder niet onder ogen te komen.
Op het eerste gezicht lijkt Lejla niets veranderd, maar tijdens de toer beseft Sara langzaam dat Lejla een keihard pantser gebruikte om haar angsten te verhullen.
Dit is een roman waarin veel tussen de regels hangt: de oorlog, jaloezie, onzekerheid, armoede, angst. De vriendschap voert de boventoon, maar wordt geleid door al deze gevoelens. Het is een spetterende vriendschap die telkens weer uit elkaar lijkt te barsten. Maar Sara is vergevingsgezind en Lejla te belangrijk voor haar om haar zomaar aan de kant te zetten. Bovendien lokt aan het einde van de reis Lejla’s broer, een charmante jongen voor wie Sara meer dan warme gevoelens koesterde, ook al weet Lejla dat niet.
Het is prachtig geschreven en ondanks de moedeloze wegen, waarvan de omgeving totaal lijkt te zijn weggevallen, blijf je gespannen de reis meemaken. De twee meiden zijn aan elkaar gewaagd, emotionele herinneringen buitelen over elkaar heen. Het zegt vooral iets over wat twee vriendinnen bij elkaar houdt en hoe later zo’n vriendschap er totaal anders uitziet dan toen je het beleefde. Een mooie roman die qua gevoelens niet onderdoet voor de vriendschap uit de Napolitaanse romans.
Lana Bastašić – Vang de haas (Uhvati zeca, vert. uit Servo-Kroatisch: Pavle Trkulja), Meulenhoff Boekerij 2021
Leestips:
Uit Kroatië:
Olja Savičević – Vaarwel, cowboy
Tussen christenen en moslims:
Philippe Claudel – Schemering
Oorlog in de Balkan:
Slobodan Šnajder – De reparatie van de wereld
Drago Jančar – Die nacht zag ik haar
Sara Nović – Wie het mooist valt
Arturo Pérez-Reverte – De schilder van het kwaad
Guido Snel – Mr. Lugosi’s butler
Nog meer literatuur van schrijvers uit ex-Joegoslavië:
Aleksander Hemon – De dagen van Lazarus
Miroslav Krleza – De Glembays
Miroslav Krleza – De terugkeer van Filip Latinovicz
Miljenko Jergovic – Buick Rivera
Twee vriendinnen:
Kamila Shamsie – Beste vrienden
Nino Haratischwili – Het schaarse licht
Sally Rooney – Prachtige wereld, waar ben je
Elena Ferrante – De Napolitaanse romans
Sharlene Tio – Ponti