Big Brother is watching you
Ecothriller over een wereld met water tekort en Israël dat nog maar nauwelijks bestaat.
De wereld van Hydromania is nog niet eens zo ver weg, zeg maar zo’n halve eeuw, en toch ziet de wereld er totaal anders uit. Israël is al bijna geheel onder de voet gelopen door de Palestijnen en de grootmachten van de wereld zijn China, Japan en de Oekraïne.
De Israëlische schrijver Gavron confronteert ons niet alleen met politieke aardverschuivingen, maar ook met het leven dat drastisch is gewijzigd: iedereen draagt een chip in zijn bovenarm, waarmee gecommuniceerd kan worden, internet kan worden geraadpleegd, maar het is ook de spion waarmee iedereen in de gaten kan worden gehouden. Het is duidelijk de technische wereld waar we op af stevenen: alles kan via één chip gedaan worden, zoals bankzaken, informatie zoeken, met mensen communiceren, kortom, een geavanceerde computer in één chip.
Het thema van het boek is echter de waterschaarste, een wereldwijd gevaar waarvoor de wetenschappers van deze tijd waarschuwen. Er is niet alleen weinig water op aarde, het water dat er is, is in handen van grote concerns, van wie de mensen afhankelijk zijn. Met uitgekiende systemen maken zij uit wanneer het regent en zelf regenwater opvangen is ten strengste verboden.
In deze wereld, in de laatst overgebleven grote stad van Israël, Caesarea, treurt Maya wegens de verdwijning van haar man Ido, een zeer begaafd wateringenieur, met wie ze een eigen bedrijf had opgezet, Ido-water, en met wie ze werkte aan het nieuwe, geheime watersysteem GG. Nadat de Palestijnen weer een deel van Israël hadden veroverd, en ook de toegang tot het meer van Galilea, was Ido-water ten onder gegaan. Ido verdween op een dag, toen hij een ontmoeting met een persoon had, die, naar hij zei, zijn leven zou veranderen. Maya’s naspeuring leidden tot niets. Ze heeft geen geld meer, haar water is bijna op en het enige wat ze nog van Ido heeft, groeit in haar buik: ze is zwanger.
Hun oude vriend Dagi, handelaar op de zwarte markt van chips, dringt er bij Maya op aan om een nieuwe chip te nemen. Hij vertelt dat hij een goeie chip heeft, van een net overleden, jonge advocaat, genaamd Netsach, die een luxe woning heeft en vast wat geld op de bank. Wanneer Maya zijn chip zou overnemen, betekent het dat Maya uit de geldzorgen zou zijn.
Maya laat zich overhalen en ze doen de doi (van chips wisselen) in de luxe flat van Netsach. Maar de chip brengt de politie bij haar en beschuldigt haar van moord. Zolang de zaak niet is opgelost, mag Maya gaan, mits ze beschikbaar blijft voor verhoren van de politie. Ze besluit naar haar nichtje Lulu te gaan, de dochter van haar broer, die in het dorp Charod woont.
In Charod zet ze haar zaken op een rijtje en daar ze niet gelooft Ido ooit nog terug te zien, besluit ze zijn geheime ontwerp voor wateropvang te gebruiken om Charod gedurende de eerstvolgende regenperiode aan water te helpen. Ze weet hoe ze door de mazen van de wet kan glippen en legt het plan voor aan het dorp.
Gavrons kijk op de toekomst is somber. Er is niet alleen waterschaarste, maar het leven heeft ook aan kwaliteit ingeboet. De belangrijke slogan “Big Brother is watching you”, afkomstig uit het beroemde boek over de toekomst 1984 van George Orwell, is ook in Gavrons toekomstmaatschappij van toepassing: bijna alles wat de mensen doen, kan worden nagetrokken. Dus leeft iedereen braaf volgens de regels, waarbij alcohol, frisdranken, chocolade, noten en alle lekkere dingen verdwenen zijn. Het leven is sober, er wordt alleen water gedronken van diverse kwaliteiten (alcohol is een grote luxe), en het leven wordt gedirigeerd door de waterconcerns en politici. Zo denkt de bijna 100-jarige dichter Assafdji uit Charod vaak met weemoed aan de goede oude tijd, toen de mensen nog vrij waren.
De helden van het boek, Maya en Ido, proberen met hun plannen in ieder geval de vrijheid te krijgen om zelf hun watervoorraad te kunnen regelen. Ido wil zijn kennis onder geen beding verkopen aan de grote waterconcerns. In veel toekomstverhalen gaat het verzet er hard aan toe. In Hydromania is het vooral verstand en idealisme dat de hoofdpersonen drijft.
Gavron schrijft zijn verhaal simpel, zonder al te veel bombarie, fantasierijke uitwijdingen of ingewikkelde structuren voor de toekomst. Wat het verhaal erg sterk maakt en bovendien heel reëel. Dit verhaal speelt niet in onze verre toekomst, maar gaat over de volgende periode waarin de wereld terecht zal komen, wanneer we niet beter met water en energiebronnen om zullen gaan en wanneer we ons niet beraden over welke gevolgen alle nieuwe technieken en media kunnen hebben.
Net zoals De weg van Cormac McCarthy is dit een huiveringwekkende kijk op onze naaste toekomst. Ondanks de serieusheid van het onderwerp heeft het verhaal echter een lichte toon, is het spannend en onderhoudend. Een bijzonder boek, dat van mij best dikker had mogen zijn.
Assaf Gavron – Hydromania, (Hydromania, vert. Hilde Pach) Ailantus 2011
Leestips
Een ander boek over waterschaarste/ water teveel
Christoph Ransmayr – De sluismeester
Cynan Jones – De wetten van water
Megan Hunter – Het eind is ons begin
Een blik op de naaste toekomst:
Cormac McCarthy – De weg
Frans Schätzing – De zwerm
Margaret Atwood – De Maddaddam trilogie
Een andere eco-thriller:
Jonathan Franzen – Schokgolven
Dystopie:
Sandra Newman – Julia
Over milieukwesties:
Rob Rash – Serena
David Guterson – Onze Lieve Vrouwe van het woud