Nino en Pepe
Spaanse roman over een kind dat opgroeit in een kazerne van de Guardia Civil en het verzet tegen Franco ontdekt.
Spaanse auteurs beginnen steeds meer te schrijven over de burgeroorlog en de tijd onder Franco. Zo ook schrijfster Almuneda Grandes, die in 2007 haar prachtige familie-epos El corazón helado publiceerde, in 2010 in het Nederlands vertaald als Het ijzig hart. Een mooie, doch gecompliceerde roman over verschillende families rond de tijd van de burgeroorlog.
In 2012 kwam haar volgende roman uit, minder groots opgezet, maar misschien juist daarom des te beter: El lector de Julio Verne. Het verhaal wordt verteld door een tienjarig jongetje wiens vader werkt bij de Guardia Civil in een bergdorpje, waar nog enig communistisch verzet tegen Franco heerst. Nino woont met zijn zusje en zijn ouders in de kazerne van de Guardia Civil en ondanks dat Nino’s moeder vaak verzucht dat ze nooit met een man van de Guardia Civil had moeten trouwen, voelt Nino zich thuis in het militaire bolwerk en gaat er vanuit dat hij later, net zoals zijn vader, bij de politie zal gaan werken.
Maar wanneer Nino Pepe el Portugués ontmoet en verslaafd raakt aan de boeken van Jules Verne, opent zich langzaam een andere wereld voor zijn ogen: vissen in de rivier en slenteren door de natuur vindt Nino toch iets leuker dan het saaie leven in de kazerne. Bovendien blijkt de vijand van zijn vader uit mensen te bestaan tot wie hij zich juist voelt aangetrokken.
Er worden regelmatig verzetsstrijders uit de bergen te grazen genomen, maar de verhalen over Cencerro, hun aanvoerder, die overal bij arme mensen geld achterlaat, spreekt natuurlijk meer tot de verbeelding, dan dat er zonder pardon ongewapende mensen in de rug worden neergeschoten. Zo raakt Nino verstrikt in de politieke strijd in Spanje, leert hij de reden waarom zijn vader bij de Guardia Civil in een klein bergdorp werkt en dat best veel mensen geheimen met zich meedragen. Op een dag zal ook Nino moeten kiezen naar wie zijn hart uitgaat en dingen geheim moeten gaan houden.
Door Nino’s ogen wordt een steeds grimmiger wordende wereld geschetst, waarin de volkshelden – maar vijand van de staat – zich organiseren in de bergen en de bewoners in de dorpen zuchten onder het juk van de dictatuur en represailles. In het begin ziet de wereld van Nino er onschuldig uit, alhoewel hij niet alles begrijpt wat er om hem heen gebeurt: de reis naar de kust waar ze niet met open armen werden ontvangen, het geschreeuw in de kazerne aan de andere kant van de muur van de slaapkamer van Nino en zijn zusje, of waarom hij van zijn ouders met sommige mensen maar beter niet om kan gaan. De wereld der volwassenen opent zich langzaam en Nino gaat steeds beter begrijpen hoe de wereld om hem heen in elkaar steekt. Wanneer zijn vader als held van zijn sokkel valt, doet Nino heel erg zijn best om alle geheimzinnige sluiers op te lichten.
De grote vriend van Nino is Pepe el Portugués, een man die even buiten het dorp woont. Voor Nino is Pepe het grote voorbeeld in zijn leven, voor de lezer is Pepe een groot vraagteken in het verhaal. Want de spanning in de regio waar ze wonen, neemt steeds meer toe door de acties van de geheimzinnige Robin-Hood-achtige Cencerro en het blootleggen van de connecties tussen de dorpelingen en de revolutionairen in de bergen. De vraag wordt steeds groter: wie is Pepe el Portugués?
Door het verhaal over het verzet tegen Franco door de ogen van een kind te beschrijven, neemt het verzet soms zelfs mythische vormen aan. Ondanks dat akelige gebeurtenissen niet altijd worden geschuwd, geeft deze stijl van vertellen een zacht randje aan de moeilijke tijd die Spanje in zijn greep hield na de burgeroorlog. Almuneda Grandes heeft met deze fraaie roman wederom bewezen dat ze een groot schrijfster is: hart voor de wereld waarin ze leeft, een beeldende stijl van schrijven, met personages om je hart aan te verpanden. Dit boek kan zich meten met andere romans over jongetjes die hun door zwaar weer getroffen wereld proberen te doorgronden, zoals De vliegeraar van Kabul van Khaled Hosseini en Extreem luid & Ongelooflijk dichtbij van Jonathan Safran Foer.
Almuneda Grandes – De vijand van mijn vader (El lector de Julio Verne, vert. Mia Buursma) Signatuur 2013
Van dezelfde schrijfster:
De moeder van Frankenstein
Het ijzig hart
Luchtkastelen
Over een Spaans jongetje op zoek naar zijn gevluchte vader:
Juan Marsé – De staart van de hagedis
Meer boeken over Spanje, de burgeroorlog en de dictatuur:
Jaume Cabré – De stemmen van de Pamano
Javier Cercas – Soldaten van Salamis
Juan Eslava Galán – De muilezel
Tariq Goddard – Hommage aan een vuurpeloton
Ignacio Martínez de Píson – Melktanden
Mercé Rodoreda – Colometa